Küreselleşme, en yoğun şekilde uluslararası ekonomik ilişkiler alanında yaşanmaktadır. Uluslararası ticaret ve sermaye hareketlerindeki artış, çok uluslu şirketler ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları yoluyla ülkeler arasındaki ekonomik ilişkiler ağının ulaştığı boyut, ülkelerin birbirlerine olan karşılıklı bağımlılıklarını (interdependency) artırmıştır.

Karşılıklı bağımlılıkların arttığı küresel ortam, ülkelerin yaşadığı krizlerin diğer ülkelere yayılma etki ve hızını da artırmıştır. Günümüzde küresel ekonomi, sayı ve ağırlığı her geçen gün artan ciddi ekonomik krizlerle karşı karşıya kalmaktadır.

Küreselleşme, ticaret, sermaye ve teknolojideki gelişmeler nedeniyle hükümetlerin ortaya çıkan krizlere sadece ulusal nitelikli politikalar ile cevap verme şansı azalmıştır. Küresel krizlerin tek bir ülkenin çabası ile önlenmesinin zorluğu, ülkelerin birlikte hareket etmesini, küresel ekonomik istikrar ve sürdürülebilir kalkınma için ülke politikalarının birbirleriyle uyumlaştırılmasını, muhtemel finansal krizleri azaltmaya ve önlemeye yönelik finansal düzenlemeler konusunda ülkelerin ortak tutum almasını gerekli kılmaktadır.  Buna karşılık, küresel ekonomik sistemle ilgili üzerinde uzlaşılmış düzenleme, gözetim ve önlem mekanizmaları bulunmamaktadır. Ülkelerin küresel ekonomik sorunlar karşısında ortak hareketi, bu konuda düzenlemelerin, mekanizmaların ve uygun uluslararası finansal kurumların varlığını, başka bir deyişle günümüz şartlarına uygun küresel ekonomik sistemin inşasını gerektirmektedir.

Ağır küresel ekonomik krizler öncesinde uluslararası ekonomik tartışmalar, az sayıda gelişmiş ülke arasında yapılmakta idi. Fransa, Almanya, Japonya, ABD ve İngiltere’nin oluşturduğu Beşler Grubu (G5) Bretton Woods sisteminin sabit döviz kuru rejiminin çökmesi ve petrol şokları dahil, uluslararası ekonomik sorunları tartışmak üzere 1975’ten itibaren yıllık olarak toplantılar yapmaya başlamıştır. Daha sonra G5’e İtalya ve Kanada’nın katılımı ile oluşturulan G7, 1976 yılında G5’in yerini almıştır. 1998 yılında Rusya’nın da katılım ile G7’nin yanı sıra G8 oluşturulmuştur.

G7 (Yediler Grubu, Group of 7)  Üyeleri: 

1. Amerika Birleşik Devletleri
2. Almanya
3. Fransa
4. İngiltere
5. İtalya
6. Japonya
7. Kanada

G8 (Sekizler Grubu, Group of Eight) Üyeleri

1. Amerika Birleşik Devletleri
2. Almanya
3. Fransa
4. İngiltere
5. İtalya
6. Japonya
7. Kanada
8. Rusya

G7 bünyesinde tartışılan küresel makroekonomik politikalar, döviz kuru rejimi, ödemeler bilançosu, küreselleşme, ticaret ve gelişmekte olan ülkelerle olan ekonomik ilişkiler üzerinde yoğunlaşmıştır. Örneğin G7 (daha önce G5) liderleri tarafından Fransa’da 1975 yılında yapılan ilk zirvede, sabit döviz kuru sisteminin yerine geçecek yeni parasal sistem ve IMF’nin Ana Sözleşmesinin ilgili maddelerinin dalgalı döviz kuru rejimine izin verecek şekilde değiştirilmesi kararı alınmıştır. 1985 yılında Plaza Anlaşması olarak bilinen kararla, ABD Dolarının, Alman Markı ve Japon Yenine karşı değerinin düşürülmesi üzerinde uzlaşılmıştır. G7 daha sonra makroekonomik politika koordinasyonunun yanında suç, çevre, uyuşturucu, AIDS ve terörizm gibi diğer sınır aşan konulara da eğilmeye başlamıştır.

Uluslararası ekonomide bazı orta gelirli ülkeler ile yükselen piyasa ülkeleri daha aktif hale gelmiş, küresel ekonomik sistemde güç dengelerinde önemli kaymalar yaşanmıştır. Küresel ekonomik güç dengelerindeki değişim, uluslararası finansal yapıya yansımamıştır. 1997-1998 Asya Finansal Krizi ve bunun küresel finans piyasalarında oluşturduğu yayılma etkisi, yükselen piyasa ekonomilerinin küresel finansal ve ekonomik sorunların tartışılmasının ve çözümünün dışında tutulamayacağını göstermiştir. Bunun üzerine, Asya Finansal Krizini tartışmak üzere maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının katılacağı geçici bir forum olarak G22[1] oluşturulmuştur. G22, 1998 yılında iki kez toplanmış ve yerini G33[2]’e bırakmıştır. Geçici bir forum olarak oluşturulan G33 de 1999’da iki kez toplanmıştır.

Gerek G22 ve sonrasında G33 kapsamında yapılan toplantı sonuçlarının verimli görülmesi üzerine, 1999’da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden oluşan kalıcı nitelikte uluslararası ekonomi forumu olarak Yirmiler Grubu (G20) oluşturulmuştur. Yeni oluşturulan forum,  G7 ve G8’e göre ikincil nitelikli olmuştur. G7 ve G8’e liderler ve maliye bakanları katılırken, G20’ye sadece maliye bakanları ve merkez bankası başkanları katılmakta idi.

2007 yılında ABD’de başlayan ve hızla tüm dünyaya yayılan küresel ekonomik kriz, ülkeler arasındaki işbirliği ve ekonomi politikalarının koordinasyonunun ve finansal sistemin krizleri önleyecek veya etkilerini azaltacak şekilde yeniden düzenlenmesinin önemini ortaya çıkarmıştır.

2008 tarihinden itibaren 19 ülke[3] ve Avrupa Birliği’nden oluşan dünya gayri safi yurtiçi hasılaları toplamının yüzde 90’ını, küresel ticaretin yüzde 80’ini ve dünya nüfusunun üçte ikisini temsil eden G20, liderler düzeyinde de toplanmaya başlamıştır.

Yirmiler Grubu G20 (Group of Twenty) Üyeleri

1. Avrupa Birliği
2. Almanya,
3. Amerika Birleşik Devletleri,
4. Arjantin,
5. Avustralya,
6. Brezilya,
7. Çin,
8. Endonezya,
9. Fransa,
10. Hindistan,
11. İngiltere,
12. İtalya,
13. Japonya,
14. Kanada,
15. Güney Afrika,
16. G. Kore,
17. Meksika,
18. Rusya,
19. Suudi Arabistan,
20. Türkiye.

Sadece liderler düzeyinde toplanmakla kalmayan G20, 2009 Eylül ayında Pittsburgh’ta düzenlenen zirvede kendisini uluslararası ekonomik sistemin temel forumu olarak ilan etmiştir. G20’nin kendisi için öngördüğü amaçlar ise aşağıdaki gibidir[4]:

• Küresel ekonomik istikrar ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için üye ülke politikalarının koordinasyonunu sağlamak,
• Muhtemel finansal krizleri azaltmak ve önlemeye yönelik finansal düzenlemeleri teşvik etmek,
• Yeni bir uluslararası finansal yapı oluşturmak

G20 zirvelerinde tartışılan konular ve G20’nin kendisi için belirlediği amaçlara bakıldığında yeni küresel sistem, ülkelerin ekonomi politikalarının koordinasyonunu, finansal sistemlerinin ve bu alandaki düzenlemelerinin birbirleriyle daha uyumlu olmasını, ülkelerin kendi iç ekonomik istikrarları yanında küresel ekonomik sistemin istikrarı amacı ile de iç ekonomi politika araçlarını kullanmalarını öngörmektedir.

Yeni küresel sistemde, küresel ekonomik ilişkiler düzeni yeniden şekillenmektedir. Bu kapsamda IMF, Dünya Bankası ve WTO başta olmak üzere uluslararası finansal kurumların yapısı, kaynakları, değişen ekonomik güç dengelerine göre ülkelerin bu kurumlardaki temsil hakkı konuları önemli birer gündem maddesi haline gelmektedir. Mevcut uluslararası finansal kurumların reforma tabi tutulmasının yanında, yeni kurumsal yapı ve mekanizmaların oluşturulması da söz konusudur. Örneğin Almanya Başbakanı tarafından BM Ekonomik Güvenlik Konseyi oluşturulması önerisi yapılmıştır.

16.04.2017

vergidosyasi.com

SONNOTLOR

[1] G22’nin üyeleri G8 üyelerine ilave olarak Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Hong Kong, Hindistan, Endonezya, Malezya, Meksika, Polonya, Singapur, Güney Afrika, Güney Kore ve Tayland’dır.

[2] G8 üyelerine ilave olarak Arjantin, Avustralya, Belçika, Brezilya, Şili, Çin, Cote d’lvoire, Mısır, Hong Kong, Hindistan, Endonezya, Güney Kore, Malezya, Meksika, Fas, Hollanda, Polonya, Suudi Arabistan, Singapur, Güney Afrika, İspanya, İsveç, İsviçre, Tayland ve Türkiye’den oluşmaktadır.

[3] G20 üyesi 19 ülke şu şekildedir: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya, Fransa, Hindistan,  İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Güney Afrika, G. Kore, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye.

[4] (www.g20.org Erişim Tarihi: 02.03.2012)