Dr. Hasan AYKIN

PDF Formatı

GİRİŞ

Muhasebe meslek mensupları, ikametgahının bir kısmını büro veya bürosunun bir ikametgah olara kullanabilir mi? Kullanırsa ne olur? Bu konuda müracaat edilecek temel mevzuat nedir? Farklı mevzuatlar arasında çelişen durumlar var mı? Aşağıda bu sorulara cevap aradık. İlginize sunulur.

KONUYA İLİŞKİN MEVZUAT NE DİYOR?

Konunun dayanakları ile ortaya konulması açısından, meslek mensupları bağlamında büro-ikametgah ilişkisini içeren mevzuatı genelden özele derledik ve yorumladık.

GELİR VERGİSİ KANUNU

Gelir Vergisi Kanununun “Mesleki giderler” başlıklı 68 inci maddesinde serbest meslek kazancının tespitinden hangi giderlerin hasılattan indirilebileceği düzenlenmiş olup, maddenin birinci fakrasının (1) numaralı fıkrasında ikametgahı ile işyeri aynı yerde olan meslek mensuplarının giderlerine ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir:

“1. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.).”  

Bu maddedeki düzenleme, meslek mensuplarının ikametgahın bir kısmının büro olarak kullanımına izin vermeye ilişkin değildir. Maddede, işyeri ve ikametgahın birlikte olması durumunda kazancın tespiti açısından ortak kullanılan (ev/büro) mekana ilişkin giderlerin ne kadarının kazancın tespitinde dikkate alınabileceğine yöneliktir. Dolayısıyla, bazı yorumlarda dile getirildiği gibi, “GVK işyeri ve büronun bir arada olmasına cevaz veriyor. Konu yönetmelikle sınırlamaz.” gibi yaklaşımların hukuki geçerliliğinin olmadığını değerlendiriyoruz.

3568 SAYILI KANUN

3568 sayılı Kanunun “Yasaklar” başlıklı 45 inci maddesine 30/4/2013 tarih 6460 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile aşağıdaki fıkra eklendi:

“23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre ana gayrimenkulün mesken olarak gösterilen bağımsız bölümlerinde kat maliklerinin izni ve benzeri şartlar aranmaksızın serbest muhasebeci mali müşavirlik veya yeminli mali müşavirlik faaliyetlerinde bulunulabilir. Bu konuda, yönetim planındaki aksine hükümler uygulanmaz.”

Bu fıkra hükmü bazı yazarlarca, artık meslek mensubu home-ofis de çalışabilir şeklinde yorumlandı. Bu yöndeki görüşler kamuoyu ile paylaşıldı. Bu durum kafa karışıklığına yol açtı.

Yukarıdaki düzenleme büro ve ikametgahın bir arada bulunabileceğine ilişkin bir düzenleme değildir. Düzenlemeyle, Kat Mülkiyeti Kanununda mesken olarak gösterilen bağımsız bölümün büro (işyeri) olarak kullanımına ilişkin kat maliklerinden izin alınması yönündeki kurala istisna getirilmektedir. Binanın yönetim planında, bağımsız bölümlerin işyeri olarak kullanılamayacağına ilişkin bir sınırlama bulunsa dahi, meslek mensubu diğer kat maliklerinin iznine gerek duymaksızın bir binanın mesken olarak gösterilen bağımsız bölümünde bürosunu açma hakkına kavuşmuştur. Ancak bu hak, meslek mensubunun burayı hem ikametgah hem de büro olarak kullanmasına izin verir mahiyette değildir.

SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİR VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Meslek mensuplarının bürolarının bir kısmını ikametgah olarak kullanıp kullanamayacağına ilişkin temel düzenleme, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yer almaktadır. Madde metnini aşağıda aynen veriyoruz:

“Büro Edinme Zorunluluğu

Madde 14 – (Değişik:R.G-21/11/2007-26707) Her meslek mensubu meslekî faaliyetine başlamadan önce bağlı olduğu oda bilgisinde iş yeri açmak zorundadır.

Büro standartları ve buna ilişkin usul ve esaslar Birlik Genel Kurulu’nda belirlenir. Açılan işyerleri bağımsız büro şeklinde olup, başka bir serbest meslek faaliyeti veya ticarethane ile içiçe olamaz. Meslekî faaliyetler aynı zamanda ev olarak kullanılan ikametgâhlarda yürütülemez. Bir meslek mensubunun birden fazla bürosu olamaz. Birlikte çalışan meslek mensupları da ayrı büro edinemezler.

Ortaklık bürosu veya şirket kurulması hâlinde de işyeri açılması mecburidir. Meslekî faaliyette bulunmayan meslek mensupları ikametgâhlarının bulunduğu bölgenin odasına kaydolurlar.

Meslek mensuplarının Türk Ticaret Kanununa göre bir meslek şirketi kurmaları hâlinde, şirket, kayıtlı olduğu odanın bulunduğu ilin sınırları içinde şube ve irtibat bürosu açamaz. Bir

şirketin bir başka ilde şube açabilmesi, o ildeki ilgili meslek odasının çalışanlar listesine kayıtlı, şirketi temsil ve ilzama yetkili bir ortak görevlendirmesi hâlinde mümkündür.

İşyerini veya ikamet adresini değiştiren meslek mensupları ile bunların kurdukları ortaklık büroları ve şirketler, onbeş gün içinde yeni adreslerini bağlı oldukları odalara bildirmek zorundadırlar.

İşyeri açılışına ilişkin gerekli yoklama odalar tarafından yapılır. Vergi dairelerince mükellefiyet tesisinde oda sicil belgesi aranır. Büro edinen meslek mensupları odaya kayıt olduktan itibaren üç ay içinde Büro Tescil Belgesi almak zorundadırlar. Büro Tescil Belgeleri iki yılda bir vize ettirilir.”

Yukarıdaki düzenlemede, meslek mensuplarının açtıkları işyerlerinin bağımsız büro şeklinde olması gerektiği, başka bir serbest meslek faaliyeti veya ticarethane ile içiçe olamayacağı ve meslekî faaliyetleri aynı zamanda ev olarak kullanılan ikametgâhlardan yürütülemeyeceği açıkça hüküm altına alınmıştır.

İlgili mevzuatta sadece konuya ilişkin yasak getirilmemiş; işyeri açılışında yoklama yapılması, “Büro Tescil Belgesi” alma ve bu belgelerin her iki yılda bir vize ettirilmesi zorunlulukları ile yasağın uygulaması sıkı bir denetim altına alınmıştır.

İKAMETGAH İLE BÜRONUN İÇİÇE OLMASI DURUMUNUN MÜEYYİDESİ NEDİR?

Bir önceki bölümde yer verilen büro ve ikametgahın birlikte olamayacağına ilişkin düzenlemeye rağmen, büro açılıp büro tescil belgesi de alındıktan sonra büronun bir kısmı ikametgah olarak kullanılmaya başlanırsa ne olur? Örneğin 4+1 daireyi büro olarak kullanan bekar bir meslek mensubu, gereksiz yere yol masrafı yapmamak, ulaşımda zaman harcamamak için odalardan ikisini ikametgah olarak kullanmaya başlarsa bunun bir müeyyidesi var mı?

İlk işyeri açılışında “Büro Tescil Belgesi” aşamasını geçip, sonrasında büronun bir kısmının ikametgah haline getirilmesi mümkün. Ancak, “Büro Tescil Belgesi”nin iki yılda bir vize ettirilmesi gerekiyor. Eğer bağlı olunan Oda bu vize işlemlerini ciddi tutuyor ise, büro ile ikametgahın bir arada bulunduğu hususunu tespit ederek “Büro Tescil Belgesi”ni vize etmeyecektir. Bu da mesleğin icrasını sıkıntılı hale getirecektir.

Aynı zamanda konunun disiplin boyutu da gündeme gelebilecektir. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliğinin “Kınama Cezası” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının “s” bendinde “Birlik Genel Kurulunca belirlenen “büro standartları”na uyulmaması, açılan işyerlerinin bağımsız büro şeklinde olmaması, başka bir serbest meslek faaliyeti veya ticari faaliyet ile iç içe olması, ev olarak kullanılan ikametgâhların aynı zamanda büro olarak kullanılması, bir meslek mensubunun (ortaklık durumu hariç) birden fazla bürosunun olması” durumu kınama cezasını gerektiren filer arasında sayılmıştır.

Aynı yönetmeliğin 7 nci maddesi uyarınca üç yıllık bir dönem içinde kınama cezası gerektiren herhangi bir hâl ve eylemin yinelenmesi geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezasını gerektirmektedir.  9 uncu madde uyarınca ise, beş yıllık dönem içinde iki defa mesleki faaliyetten alıkoyma cezası ile cezalandırılmasından sonra bu cezayı gerektiren eylemin yeniden işlenmesi meslekten çıkarma cezası ile tecziyeyi gerektirmektedir. İlgili disiplin kurulları olayı bu aşamaya getirir mi? Bilinmez.

SONUÇ

Meslek mensuplarının bürolarının bir kısmını ikametgah veya ikametgahlarının bir kısmını büro olarak kullanmaları Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik uyarınca yasaklanmıştır. Yasak sıkı bir takibe tabidir. Yasağa aykırı davranışlar aynı zamanda Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliği ile yaptırıma da bağlanmıştır.

3568 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde yer alan mesken olarak gözüken bağımsız bölümün büro olarak kullanılmasında kat maliklerinin izninin alınması ve yönetim planındaki kısıtlamaların dikkate alınmaması düzenlemesi meslek mensuplarının ev ve bürolarının bir arada olmasına cevaz veren bir düzenleme değildir. Başka bir alanı düzenlemektedir.

Gelir Vergisi Kanununun “Mesleki giderler” başlıklı 68 inci maddesinde serbest meslek kazancının tespitinden hangi giderlerin hasılattan indirilebileceği düzenlenmiş olup, maddenin birinci fakrasının (1) numaralı fıkrasındaki düzenleme de; meslek mensuplarının ikametgahın bir kısmının büro olarak kullanımına izin vermeye ilişkin değildir. Maddede, işyeri ve ikametgahın birlikte olması durumunda kazancın tespiti açısından ortak kullanılan mekana ilişkin giderlerin ne kadarının dikkate alınabileceğine yöneliktir.

NOT: Yazının tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergidosyasi.com adresindeki yayım yeri gösterilmek (aktif bağlantı/link verilmek) suretiyle alıntı yapılabilir.