VERGİ USUL KANUNU 359 UNCU MADDE: “KAÇAKÇILIK SUÇLARI VE CEZALARI”

Vergi kaçakçılık suçu ve cezası Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde düzenlenmiştir. Maddenin 5728 sayılı Kanunun 276 ıncı maddesiyle değişen metni aşağıdaki gibidir (08.02.2008 tarihinden itibaren geçerli madde):

“Kaçakçılık Suçları ve Cezaları             

Madde 359 – (Değişik :23/1/2008-5728/276 md.) a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;

1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, 

Hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.

b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.

c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.

Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.” 

KAÇAKÇILIK SUÇU OLUŞTURAN FİİLLER

Yukarıdaki madde hükümlerine göre vergi kaçakçılığı oluşturan fiiller, başka bir deyişle, vergi kaçakçılığı suçunun hareket unsuru aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapmak,
• Gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açmak,
• Defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydetmek,
• Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek,
• Defter, kayıt ve belgeleri gizlemek,
• Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek,
• Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanmak,
• Defter, kayıt ve belgeleri yok etmek, defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koymak veya hiç yaprak koymamak,
• Belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlemek,
• Asıl veya suretleri tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenmiş belgeleri kullanmak,
• Maliye Bakanlığı ile anlaşması olmadığı halde belge basmak,
• Maliye Bakanlığı ile anlaşması olmayanların bastıkları belgeleri bilerek kullanmak.

KAÇAKÇILIK SUÇUNUN OLUŞUMU İÇİN VERGİ ZİYAI ŞARTI YOKTUR.

4369 sayılı Kanunla vergi kaçakçılığı suçlarıyla ilgili değişiklik yapılmadan önce suçun oluşumu için vergi ziyaı şartı aranmakta idi. Ancak 4369 ayılı kanunla yapılan değişiklik sonrasında vergi kaçakçılığı suçlarında, suçun oluşumu için vergi ziyaının meydana gelmiş olması şartı aranmamaktadır. Yeni haliyle vergi kaçakçılığı suçu, 359. maddede tanımlanan fiillerin yapılmasıyla tamamlanmakta, vergi ziyaı gibi bir sonuç aranmamaktadır.

Yeni haliyle vergi kaçakçılık suçu, sonuç unsuru açısından şeklik ve soyut tehlike suçu hüviyeti kazanmıştır.

20.03.2017

Dr. Hasan AYKIN

NOT: Vergi kaçakçılığı konusunda F. İsmail Hakkı AYDOĞDU tarafından yapılan “TÜRKİYE’DE VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇU VE CEZASI” başlıklı Yüksek Lisans tezi kapsamlı bir kaynak olarak tavsiye edilir. Söz konusu teze ulaşmak için TIKLAYINIZ.

Vergi Kaçakçılığı suç ve cezalarının ABD uygulaması için TIKLAYINIZ.

VUK 359 uncu maddenin 5728 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli; 4369 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle değmiş hali aşağıdaki gibidir (1.1.1999 tarihinden geçerli olmak üzere):

Madde 359:

a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;

1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler (varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi gizleme demektir.) veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar (Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir.),

Hakkında altı aydan üç yıla kadar hapis cezası hükmolunur.

Hükmolunan hapis cezasının para cezasına çevrilmesinde, hapis cezasının her bir günü için, sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için (12.10.2000 tarih ve 24198 sayılı R.G.’de yayımlanan E.1990/10; K.1999/22 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı ile iptal edilen sözcükler) yürürlükte bulunan asgari ücretin bir aylık brüt tutarının yarısı esas alınır ve hükmolunan bu para cezası ertelenemez.

b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;

1) Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar (Sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir.),

2) Belgeleri Maliye Bakanlığı ile anlaşması olmadığı halde basanlar ile sahte olarak basanlar veya bu belgeleri kullananlar,

Hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar ağır hapis cezası hükmolunur.

371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.

Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.