DANIŞTAY VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU E. 2000/169
Karar No 2000/351 27-10-2000

İstemin Özeti: Av malzemeleri ticareti yapan davacının işyerinde yapılan aramada ele geçirilen el defteri ile 1995 yılına ait yasal defter ve belgelerinin karşılaştırılması sonucu düşük bedelli fatura düzenlemek ve faturasız satış yapmak suretiyle bir kısım teslim bedelini kayıt ve beyan dışı bıraktığının tespiti üzerine adına Kasım 1995 dönemi için resen kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.

Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Adana 1. Vergi Mahkemesi 21.4.1998 günlü ve E: 1997/269, K: 1998/432 sayılı kararıyla, faturasız satıldığı belirtilen tüfeklerin … Avcılık Malzemeleri İmalat ve Ticaret Limited Şirketine ait olduğu ve komisyon karşılığında satışının yapıldığı, bu satışlara ilişkin faturaların şirketçe düzenlendiği ileri sürüldüğünden mahkemelerince davacının defter ve belgeleri ile Antalya Vergi Mahkemesince … Avcılık Malzemeleri İmalat ve Ticaret Limited Şirketinin defter ve belgeleri üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırıldığı … Limited Şirketinin yasal defterlerinin incelenmesi sonucunda düzenlenen tutanakla, el defterinde belirtilen satışların bir kısmı için bu şirket tarafından fatura düzenlendiğinin tespit edildiği, söz konusu tutanakla tespit edilen hususlar da dikkate alınmak suretiyle yükümlünün yasal defter ve belgeleri üzerinde yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan raporla, kayıt ve beyan dışı bırakılan teslim bedeli bulunmadığının tespit edildiği, bu nedenle yapılan cezalı katma değer vergisi tarhiyatında yasaya uygunluk görülmediği gerekçesiyle tarhiyatı kaldırmıştır.

Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay Onbirinci Dairesi 8.11.1999 günlü ve E: 1998/4186, K: 1999/4026 sayılı kararıyla, mahkemece yükümlünün yalnızca yasal defter ve belgeleri üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, bilirkişi tarafından da el defteri dikkate alınmaksızın ve inceleme elemanınca izlenen yöntem dışına çıkılarak yasal defter ve belgeler üzerinde kaydi envanter yapılarak kayıt ve beyan dışı bırakılan teslim bedeli bulunmadığının saptandığı, davalı idarece yapılan itiraza rağmen bilirkişi raporuna dayanılarak ve sadece faturasız satışlara ilişkin kısım için hüküm tesis edilerek tarhiyatın tümünün kaldırıldığı, düşük bedelle düzenlenen faturalara ilişkin kısmının ise irdelenmediği ve bu kısım için hüküm tesis edilmediği, bu bakımdan bilirkişi raporu ile inceleme raporu arasındaki çelişkilerin giderilmesi amacıyla ve inceleme elemanınca izlenen yöntem göz önünde bulundurularak yükümlünün el defteriyle yasal defter ve belgeleri karşılaştırılmak ve düşük bedelle düzenlenen faturalar da irdelenmek suretiyle yeniden yaptırılacak bilirkişi incelemesiyle ulaşılacak sonuca göre uyuşmazlık hakkında bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle mahkeme kararını bozmuştur.

Bozma kararına uymayan Adana 1. Vergi Mahkemesi 27.1.2000 günlü ve E: 1999/985, K: 2000/61 sayılı kararıyla; ilk kararında yer alan hukuksal nedenlere ek olarak; Antalya Vergi Mahkemesince yaptırılan incelemede davacının el defterinde yer alan satışların bir kısmının … Avcılık Malzemeleri İmalat Ticaret Limited Şirketine ait olduğunun anlaşılması nedeniyle el defterindeki tüm bilgilere itibar etme olanağının bulunmadığı, el defterinde yer alan bilgilerle ilgili karşıt inceleme yapılmadığı, bilirkişi tarafından el defteri ile yasal defter ve belgelerin karşılaştırılması yerine ortalama fiyat esas alınarak kaydi envanter yapılması suretiyle sonuca ulaşılmasının daha sağlıklı olduğu, esasen bu tür ruhsat gerektiren emtia alım satımının belgesiz yapılmasının mümkün bulunmadığı, bilirkişi raporunda düşük bedelle yapılan satışlarla ilgili olarak gerekli açıklamaların yapıldığı gerekçesiyle ilk kararında ısrar etmiştir.

Israr kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiş ve işyerinde yapılan aramada ele geçirilen el defteri ile yasal defter ve belgelerin karşılaştırılması sonucunda bir kısım hasılatın kayıt ve beyan dışı bırakıldığının vergi inceleme raporu ile tespit edildiği, yükümlünün el defterinde yer alan bilgilerin kendisine ait olduğunu ve müşterilerden yapılan tahsilatı içerdiğini beyan etmesi karşısında yapılan tarhiyatta isabetsizlik bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istenmiştir.

Savunmanın Özeti: Temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi Şahnaz Gerek’in Düşüncesi: Olayda, yükümlünün işyerinde yapılan denetimde ele geçirilen özel el defterinde bir kısım ticari işlemlerini takip ettiği ve el defteri ile yükümlünün yasal defter ve belgelerinin karşılaştırılması sonucu bir kısım hasılatını kayıt ve beyan dışı bıraktığı vergi inceleme raporuyla tespit edilmiştir.

Ticari işlemlerin 213 sayılı Vergi Usul Kanununda öngörülen defterlerden başka deftere kaydedilmesi halinde sözü edilen Kanunun 3’üncü maddesinin (B) fıkrası uyarınca bu kayıtların vergi matrahını azaltacak nitelikte olmadığının ispatı bunu iddia eden yükümlüye aittir. Bu bakımdan, el defterinde yer alan bilgilerin karşıt inceleme yoluyla doğrulanmasına gerek bulunmamaktadır.

Yükümlünün özel el defteri ile yasal defter ve belgelerinin karşılaştırılması sonucu bir kısım hasılatını kayıt ve beyan dışı bıraktığının tespit edilmiş olması nedeniyle yapılan cezalı tarhiyatta yasaya aykırılık bulunmadığından, el defterindeki kayıtlarla ilgili karşıt incelemeye gidilmediği gerekçesiyle tarhiyatın kaldırılması yolunda verilen kararda hukuka uygunluk görülmemiştir.

Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile vergi mahkemesi ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı Sadri Bozkurt’un Düşüncesi: Dava dosyasının incelenmesi sonucunda; yükümlünün adına düzenlenen cezalı tarhiyatın dayanağını ele geçirilen el defterindeki bilgilerin oluşturduğu, ancak inceleme elemanınca el defterinde yer alan bu bilgilerin doğruluğu araştırılarak gerekli tesbitler yapılmaksızın bu bilgilerin doğru olduğu sonucuna varılarak raporda cezalı tarhiyat önerildiği anlaşıldığından eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalı vergi inceleme raporuna istinaden salınan cezalı katma değer vergisinde yasal isabet bulunmadığı sonucuna varıldığından, vergi dairesi müdürlüğünün yerinde görülmeyen temyiz isteminin reddedilerek, vergi mahkemesinin tarhiyatı terkin eden ısrar kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Davacının işyerinde yapılan denetimde ele geçen özel el defterindeki bilgilerle yasal defter kayıtlarının karşılaştırılması sonucunda düşük bedelli fatura düzenlemek ve faturasız satış yapmak suretiyle bir kısım teslim bedelini kayıt ve beyan dışı bıraktığının tespit edilmesi üzerine salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisinin kaldırılması yolundaki vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 3’üncü maddesinin (B) fıkrasında, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği, iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunması halinde ispat külfetinin bunu iddia edene ait bulunduğu açıklanmış, 171 inci maddesinde de mükelleflerin vergi uygulaması bakımından hangi amaçlarla bu kanuna göre defter tutacakları belirtilmiş, devamı maddelerinde ise defter tutmaya ilişkin esaslar düzenlenmiştir.

Tarhiyatın dayanağı olan vergi inceleme raporunda özel el defterinin, davacının ticari işlemlerini takip ettiği defter olduğu tespit edilerek el defteri ile yükümlünün yasal defter ve belgelerinin karşılaştırılması sonucu bir kısım hasılatın kayıt dışı bırakıldığının belirlendiği anlaşılmaktadır.

Yasal defter ve belgeler dışında kanunda öngörülmeyen gayri resmi defterlere ticari işlemlerin kaydedilmesi halinde bu kayıtların vergi matrahım azaltacak nitelikte olmadığının ispatı Vergi Usul Kanununun 3’üncü maddesinin (B) fıkrası uyarınca bunu iddia eden yükümlüye aittir.

Yükümlü iddialarının araştırılması amacıyla yasal defter ve belgeleri üzerinde yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, yapılan kaydi envantere göre kayıt ve beyan dışı bırakılan teslim bedelinin bulunmadığı tespit edilmiş, ayrıca Antalya Vergi Mahkemesince … Avcılık Malzemeleri İmalat ve Ticaret Limited Şirketinin yasal defterlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen tutanakta da el defterinde belirtilen satışların bir kısmı için bu şirket tarafından fatura düzenlendiği saptanmış ve mahkemece verilen karar bu rapor ve tutanağa dayandırılmıştır.

Tarhiyat ise, yükümlünün el defteri ile yasal defter ve belgelerinin karşılaştırılması suretiyle belirlenen tespitlere dayanmakta olup, mahkemece, düşük bedelli fatura düzenlemek ve faturasız satış yapmak suretiyle kayıt dışı bırakılan teslim bedelinin bulunup bulunmadığının yükümlünün el defteri ile yasal defter ve belgeleri karşılaştırılmak suretiyle yaptırılacak bilirkişi incelemesi sonucu değerlendirildikten sonra karar verilmesi gerekirken sadece yasal defter ve belgeler üzerinde kaydi envanter çalışması yaptırılarak kayıt dışı teslim bedeli bulunmadığından bahisle verilen ısrar kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.

SONUÇ : Bu nedenle, temyiz isteminin kabulü ile Adana 1. Vergi Mahkemesinin 27.1.2000 günlü ve E: 1999/985, K: 2000/61 sayılı kararının bozulmasına, bozma kararı üzerine verilecek kararda karşılanacağından yargılama giderleri yönünden hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına, 27.10.2000 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY:

Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar bozulması istenen Adana 1. Vergi Mahkemesinin 27.1.2000 günlü, E: 1999/985, K: 2000/61 sayılı ısrar kararının dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçe karşısında yerinde ve istemin kabulünü gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Bu nedenle vergi dairesi müdürlüğü temyiz isteminin reddi gerektiği görüşüyle karara katılmıyoruz.