SAYIŞTAY TEMYİZ KURULU KARARI

Kamu İdaresi Türü : Belediyeler ve Bağlı İdareler
Yılı: 2016
Dairesi:  6
Dosya No: 44378
Tutanak No: 46184
Tutanak Tarihi: 24.4.2019
Kararın Konusu: Çeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar

Konu: Profesyonel Spor Kulübüne Yardım.

118 sayılı İlamın 5’inci maddesinde, Türkiye Spor Toto 2. Ligde mücadele eden ve profesyonel kulüp niteliğinde bulunan … Belediyespor’a mevzuata aykırı olarak nakdi yardımda bulunulması sonucu kamu zararına neden olunduğu gerekçesiyle …-TL’nin tazminine hükmolunmuştur.

İlamda Üst Yönetici olarak sorumlu …, Harcama Yetkilisi olarak sorumlu …, Gerçekleştirme Görevlisi olarak sorumlu …, diğer sorumlu 37 kişi (Meclis Üyeleri) temyiz talebi ile vermiş oldukları aynı mahiyetteki dilekçelerinde özetle,

… BELEDİYESİ SPOR KULÜBÜ DERNEĞİ, SADECE FUTBOL BRANŞINDA MÜCADELE EDEN … BELEDİYE SPOR TAKIMININ YANI SIRA FUTBOL BRANŞINDA U-13, U-14, U-15, U-17, U-19 LİGLERİNDE VE JUDO, TENİS, BOKS, MASA TENİSİ VE HALK OYUNLARI BRANŞINDA “AMATÖR” OLARAK MÜCADELE EDEN DİĞER TAKIMLARI VE BRANŞLARI DA BÜNYESİNDE barındırdığını,

… Belediyesi Spor Kulübünün demek olarak kurulduğunu ve genelde 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununa ve 5253 Sayılı Dernekler Kanununa tabi olduğunu, … Belediye Spor Kulübü bünyesinde yer alan ve Spor Toto 2. Lig’de faaliyet gösteren … Belediyespor’ un yanı sıra mahalli ve müşterek olarak dernek tüzel kişiliğinin altında teşkilatlandırılan birçok spor branşı ve bu branşlarda faaliyet gösteren takımlar bulunduğunu,

5393 Sayılı Belediye Kanunumun 14. Maddesinde “mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla .. Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir… Belediyelerin birinci fıkranın (b) bendi uyarınca, sporu teşvik etmek amacıyla yapacakları nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez” denildiğini,

… Belediye Spor Kulübü İse Mahalli ve Müşterek nitelikte, kurulmuş olup … Belediye Spor Kulübü Derneği Ana Tüzüğünün 4. Maddesinde “Kulübün amacı, Atatürk ilkelerine, gençlik ve spor ile ilgili düşüncelerine uygun biçimde Türk sporunun gelişmesine yardımcı olmak, üyelerin sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak, Kulübün tesis ve faaliyetlerinden yararlanmak, kulübe mensup sporcuların ruhen, fikren ve bedenen eğitilmesini ve sporcu olarak yetiştirilmesini sağlamak, yurt içinde ve yurt dışında müsabakalara katılmaktır.” Denildiğini,

Hal böyleyken, dernek olarak kurulan ve amatör branşları bünyesinde barındıran, Ülkemizi amatör branşlarda tüm Dünya’da temsil eden ve hatta Balkan Şampiyonu çıkartan … Belediye Spor Kulübü Derneğine yapılan yardımların “amatör takıma yapılacak yardımın sonuç olarak profesyonel nitelikteki kulübün bütçesine gireceği açıktır” biçimindeki kabulü ile Hukuka aykırı bir varsayıma dayanarak engellenmesi hali söz konusu olduğunu,

SÖZ KONUSU YARDIMIN KANUNA UYGUN OLARAK SADECE AMATÖR BRANŞLARDA KULLANILMAK ÜZERE TALEP EDİLDİĞİNİ VE HUKUK İŞLERİ MÜDÜRLÜKLERİNİN GÖRÜŞÜ DOĞRULTUSUNDA SAYIŞTAY UYGULAMASI VE EMSAL KARARLARI IŞIĞINDA İŞBU YARDIMIN GERÇEKLEŞTİRİLDİĞİNİ,

Anayasamız 59. Maddesinin 1. Fıkrasında “ Devlet, her yaşta ki Türk Vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alıp, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder” ve 5393 Sayılı Belediye Kanunu’ 14. Maddesinin 1. Fıkrasında ise mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla .. Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir. ” hükümleri çerçevesinde … Belediye Spor Kulübünün sadece amatör spor branşlarında kullanılmak üzere yardım talep ettiklerini belirten dilekçesi üzerine konu ile ilgili Hukuk İşleri Müdürlüğümüze görüş sorulduğunu ve Hukuk İşleri Müdürlüğünün de SAYIŞTAY İLAMLARI DOĞRULTUSUNDA yapmış olduğu inceleme ve araştırmalar neticesinde; çeşitli Sayıştay daire kararlarında mahalli idarelerce Spor Kulüplerine yapılan yardımlarda sadece amatör spor branşlarında kullanılmak üzere yardım yapılması nedeniyle sorumluların beraatlerine karar verildiği ifade edilmesi üzerine ve 5393 sayılı yasanın 14. maddesinin amatör spor kulüplerine ilişkin kısmının yorumlanması noktasında amatör spor kulüplerine yardım yapılabileceği ifadesi, profesyonel spor kulüpleri içerisinde amatör branşların da bulunduğu ve amatör spora yapılacak yardım adı altında yardım yapılabileceğine ilişkin Sayıştay Temyiz Kurulunun 20.10.1998 tarih ve 24287 sayılı kararları Hukuki Görüş kapsamında … Belediyesi Spor Kulübü Derneğine gerekli yardımlar yapıldığını,

Sayıştay Genel Kurulunun 2017/1 Esas ve 5415/1 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında “Spora verilen desteğin Özünde bir kamu hizmeti sayılacağının mümkün olduğu ifade edilmiş ve mahalli ve müşterek olması kaydıyla spor kulüplerine nakdi yardım yapılabileceğini” ifade ettiğini,

Ülkemizde amatör ve profesyonel spor kulüplerinin neredeyse tamamının tek çatı altında birlikte faaliyet gösterdiklerini, … Belediye Spor Kulübü Derneğinin bünyesinde sadece 1 profesyonel branş bulunduğunu, geri kalan tüm branşların amatör olup işbu yardımın da amatör branşlara harcanması amacıyla verilmiş olduğunu, Keza yapılan kulüp harcamalarına ilişkin makbuzlar incelendiği takdirde sorumluluk doğmayacağının da aşikar olduğunu,

Öte yandan Sayıştay 6. Dairesinin 03.11.2016 tarih ve 2016/386-1 Karar sayılı kararında da aynen “ 5393 sayılı kanunun 14. Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtildiği üzere belediyeler mahalli ve müşterek olmak şartıyla amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapabileceklerdir. Yapılan incelemede… Belediyesi bütçesinden… Spora yapılan nakdi yardımın amatör branşlarda harcanmak üzere yapıldığı sonucuna varılmıştır. “ kanaati ile de emsal karar tesis ettiğini,

Sonuç olarak Sayıştay 6. Dairesinin 118 İlam numaralı 540 karar numaralı ve 5 sıra numaralı kararının kaldırılmasını talep etmişlerdir.

Başsavcılık mütalaasında;

“…

Dilekçede özetle; … Belediye Spor Kulübü Derneği tüzel kişiliği altında Dernek vasfına sahip profesyonel ligde mücadele eden sadece … Belediyespor kulübü bulunduğunu bu kulübe bağlı ayrıca değişik branşlarda 10 amatör takımın daha faaliyet gösterdiği, amatör branşlarda uluslararası başarılarının bulunduğu, yapılan yardımın ise sadece amatör branşlar için kullanıldığını beyan ederek Belediyenin Hukuk Müşavirliğinin değişik tarihlerdeki Sayıştay Daire ve Temyiz Kurulu Kararlarının da yer aldığı profesyonel spor kulübü bünyesinde faaliyet gösteren amatör spor kulüplerinin ihtiyaçları için kullanılan nakit yardımların hukuka uygun olduğuna dair görüş üzerine yardımın yapıldığı,

Bu nedenlerle hukuki belirlilik ve istikrar ilkeleri gereğince, Sayıştay Başkanlığının yerleşik hale gelmiş olan görüşlerinin, somut olay bakımından da korunması gerektiğini, Açıklanan nedenlerle, yapılan işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı ve haklarındaki tazmin kararının kaldırılmasını talep etmektedir.

Dosya münderecatı üzerinde yapılan incelemede; … Belediye Spor Kulübü Derneğinde çok sayıda amatör sporcunun faaliyet gösterdiğini belirterek, yapılan yardımın amatör branşlar için olduğu ifade edilmiş ise de, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7/m maddesinde görüleceği üzere, kanun koyucu “amatör branşlara” nakdi yardım yapılabileceğinden bahsetmemiş “amatör spor kulüpleri” ifadesini kullanarak nakdi yardımın sınırlarını net olarak çizmiştir. Bu sebeple, profesyonel bir spor kulübünün bünyesinde amatör spor kulüplerinin de bulunduğundan bahisle bu hükmün genişletilmesinin mümkün olmadığı düşünülmektedir.

Kaldı ki, Emsal gösterilen Sayıştay Daire Kararlarının yanında 11.4.2018 tarih ve 2015/44302 Tutanak No’lu Temyiz Kurulu Kararında da ilgili Dairenin tazmin Hükmü tasdik edilmiştir.

Sorumlunun ileri sürdüğü itiraz gerekçelerinin, Daire kararında karşılandığı görülmektedir. Gönderilen savunma ve itiraz gerekçeleri, daire kararının kaldırılmasını gerektirecek mahiyette bulunmadığından, temyiz talebinin reddedilerek daire kararının tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.” Denilmiştir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde;

“Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; (Değişik ikinci cümle: 12/11/2012-6360/17 md.) Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir.

(Ek fıkra: 12/11/2012-6360/17 md.; Değişik: 12/7/2013-6495/100 md.) Belediyelerin birinci fıkranın (b) bendi uyarınca, sporu teşvik etmek amacıyla yapacakları nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez.” Denilmektedir.

Mezkur mevzuat hükmü ile belediyelerin mahalli ve müşterek olmak şartı ile sadece amatör spor kulüplerine yardım yapmalarına izin verilmektedir. Diğer bir deyişle belediyelerce profesyonel spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapılması mümkün değildir.

Ancak, Türkiye Spor Toto 2. Ligde mücadele eden … Belediyespor’a nakdi yardımda bulunulduğu görülmüştür. … Belediyespor kulübü içinde profesyonel ve amatör takımlar bulunmaktadır. Ancak kulübün içerisinde amatör takımlarının bulunması özü itibariyle bir anlam ifade etmemektedir. Takımın amatör olması önem arz etmemekte olup, önemli olan kulübün profesyonel niteliğe haiz olmasıdır. Amatör takıma yapılacak yardımın, sonuç olarak profesyonel nitelikteki kulübün bütçesine gireceği açıktır. Bundan dolayı bu şekilde yardım yapılması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Sorumlularca yapılan savunmalarda her ne kadar … Belediyespor’un, Türkiye Spor Toto 2. Ligde mücadele eden profesyonel futbol kulübü olmasının yanı sıra, … Belediye Spor Kulübü Derneğinin birçok branşta amatör olarak mücadele ettiği ileri sürülmüş ise de; yukarıda yer verilen mevzuat hükmünde de açıkça ifade edildiği üzere, kanun koyucu “amatör branşlara” nakdi yardım yapılabileceğinden bahsetmemiş “amatör spor kulüpleri” ifadesini kullanarak nakdi yardımın sınırlarını net olarak çizmiştir. Bu sebeple, Profesyonel bir kulüp olan … Belediyespor’un bünyesinde amatör spor kulüplerinin de bulunduğundan bahisle bu hükmün genişletilebilme olanağı bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle sorumluların iddialarının reddi ile 118 sayılı İlamın 5’inci maddesiyle …-TL’nin tazminine dair hükmün TASDİKİNE, Oy çokluğuyla (Üyeler … ile …’in aşağıda yazılı azınlık görüşlerine karşı)

Karar verildiği 24.04.2019 tarih ve 46184 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

Karşı Oy Gerekçesi

Üye …’ nün karşı oy gerekçesi:

“… Belediyesi tarafından, profesyonel olarak Türkiye Spor Toto 2. Ligde mücadele eden ve … Belediyespor’a nakdi yardımda bulunulduğu gerekçesiyle tazmin hükmü verildiği anlaşılmaktadır.

5393 Sayılı Belediye Kanunumun 14. Maddesinde “mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla .. Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, … Belediyelerin birinci fıkranın (b) bendi uyarınca, sporu teşvik etmek amacıyla yapacakları nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez” hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm gereği; belediyelerin amatör spor kulüplerine nakdi yardımda bulunmasında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır. Ancak profesyonel statüde faaliyet göstermekle birlikte, bünyesinde amatör branşlar da bulunan spor kulüplerine yardım yapılması hususunda tereddüt bulunmaktadır.

Spor kulüpleri, 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu hükümleri uyarınca “dernek” statüsünde kurulmaktadır.

Dernekler Kanunu’na göre dernek, kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları ifade etmektedir. Bu tanımdan anlaşılmaktadır ki, dernekler kazanç elde edilebilir ancak bu kazancı üyeleri arasında paylaşma amacı olamaz. Gerçi, 3289 sayılı Kanunun “Profesyonel spor” başlıklı 24 üncü maddesinde; “Spor kulüpleri, profesyonel takımlarını, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kuracakları veya kurulmuş olan şirketlere devredebilirler veya profesyonel futbol takımlarını kiraya verebilirler.” denilmiş ise de bu durum o kulübü dernek statüsünden çıkartmamaktadır.

Daire ilamı incelendiğinde, asıl sorunun ‘amatör spor kulübü’ tanımından kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Her ne kadar 5393 sayılı Kanunda ‘amatör spor kulüpleri’ ifadesine yer verilmiş ise de, ne 5393 sayılı ne de 5253, 3289 sayılı Kanunlarda amatör spor kulübü tanımına yer verilmiştir. Mevzuatta sporcuların veya branşların amatör/profesyonel olarak ayrıldığı, ancak kulüp bazında böyle bir ayrıma gidilmediği görülmektedir. Örneğin, Türkiye Futbol Federasyonu Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatında da profesyonel futbolcu, amatör futbolcu, profesyonel takım tanımlarına yer verilmiş ancak profesyonel kulüp, amatör kulüp gibi bir ayırıma gidilmeden sadece kulüp tanımı yapılmıştır. Yine ülkemizde Amatör Spor Kulüpleri Federasyonları ve Konfederasyonu bulunmakla birlikte, Profesyonel Spor Kulüpleri veya bunlarla ilgili bir federasyon bulunmadığı görülmektedir. Branş bazında bakıldığında ise sadece futbolun “profesyonel” olarak kabul edildiği anlaşılmaktadır.

Kısacası bünyesinde amatör branşlar bulunduran bir kulübün, profesyonel futbol liglerinde oynayan bir takıma sahip olması, o kulübü amatör kulüp olmaktan çıkartmamakta, sadece profesyonel futbol takımı da olan amatör kulüp statüsüne sokmaktadır. Tüm bu açıklamalar karşısında, mevzuatta tanımlanmamış olan ‘amatör spor kulübü’ ifadesini, ‘kulüplerin amatör faaliyetleri’ olarak kabul etmek gerekir. Nitekim Gençlik ve Spor Hizmetleri ile alakalı özel bir kanun niteliğindeki 3289 sayılı Kanunun ‘Kulüplere yardım’ başlıklı 25. Maddesinde de “Bu Kanun hükümlerine göre tescil olan kulüplerin amatör faaliyetleri için Gençlik ve Spor Bakanlığı ayni ve nakdi yardımda bulunabilir.” denilerek, amatör kulüplere değil, kulüplerin amatör faaliyetlerine yardım yapılması öngörülmüştür.

… Belediyespor Kulübü Derneğinin profesyonel ligde faaliyet gösteren takımı olmakla birlikte, savunmalarda da, ifade edildiği gibi, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından organize edilen Amatör faaliyet kapsamında değerlendirilen U-13, U-14, U-15, U-17, U-19 liginde ve amatör olarak tenis, boks gibi branşlarda da faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır. Sorumlular spor kulübüne yardım yapıldığını kabul edilmekle beraber yardımın, profesyonel faaliyetler ile ilgili olarak yapılmadığını, kulüp bünyesindeki amatör faaliyetler için yapıldığını ifade edilmektedirler. Bu açıdan yapılan ödemenin mevzuata uygun olduğu kabul edilmelidir. Ancak, yardımların amatör faaliyetler için yapıldığının belgelendirilmesi gerekir.

6360 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile Belediye Kanununun 75 inci maddesine; “5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10’uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” hükmünün eklenmesi ile il özel idareleri ve belediyelerin derneklere yardım yapabilmesine izin veren açık hüküm ortadan kalkmıştır.

Bu düzenleme ile 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29’uncu maddesi il özel idareleri ve belediyeler için bir anlamda aşağıdaki şekli almış olmaktadır.

“Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz.

Bu yardımların yapılması, kullanılması, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna açıklanmasına ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir”

Bu düzenlemeye göre şayet kanuni bir dayanağı varsa belediyeler gerçek veya tüzel kişilere kamu kaynağı kullandırılabilecek, yardımda bulunulabilecektir. Nitekim belediye ve özel idarelerin derneklere yardım yapmalarını engelleyen bu düzenleme ile birlikte, 6360 sayılı Kanunun 17. Maddesi ile esasen dernek statüsündeki amatör spor kulüpleri için özel bir düzenlemeye gidilmiş ve belediyelerin sadece amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapabilmesi kanuni dayanağa kavuşturulmuştur.

Ayrıca 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29’uncu maddesi değiştirilmiş olsa da, bu madde gereği Bakanlar Kurulunca çıkarılan, belediyelerin de dahil olduğu kamu idarelerinin bütçelerinden, kamu yararı gözetilerek dernek ve vakıflara yapılacak yardımlara ilişkin usul ve esasların belirlendiği yönetmelik de yürürlüktedir. 17/7/2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelik gereği, yardım yapılan derneğin, yardımı yapacak idarenin görev alanına giren konularda faaliyet göstermesi, yardımların öncelikle toplumun ihtiyaç ve sorunlarına çözüm sağlaması gibi şartlar aranmaktadır. Aynı yönetmelik gereği yardımın miktarı ve dağıtımı, üst yöneticinin onayı ile belirlenecektir. Dernek ve vakıflar yardımları kamu yararı gözeterek veriliş amacına uygun olarak kullanmak zorundadır. Yardım alan teşekküller, yardımın amacına uygun olarak harcanıp harcanmadığına ilişkin bilgi, belge ve kayıtların birer örneği ile faaliyet raporlarını, faaliyetin bitimini müteakip bir ay içinde veya devam eden faaliyetlerine ilişkin bilgi, belge ve raporlarını takip eden yılın ilk ayı içerisinde yardım yapan idareye göndermek zorundadır. Yardım yapan idareler, yapılan yardımla sınırlı olmak üzere gerekli gördüğü her türlü inceleme, kontrol ve denetimi yapmaya yetkilidir. Denetim sırasında görevli memur tarafından istenecek bilgi, belge ve kayıtların gösterilmesi, verilmesi, sorulan soruların yazılı ve/veya sözlü olarak cevaplandırılması zorunludur. Teşekküller, yardım konusu faaliyetin gerçekleştirilemeyeceğinin veya yardımın amacına uygun olarak harcanmamış olmasının tespiti hâlinde, tespitin yapılmasını müteakip durumun teşekküle tebliğinden itibaren onbeş gün içinde, ilgili idareye yardım tutarını aynen iade etmek zorundadır. Bu çerçevede belediyece yapılan yardımların kulüp bünyesindeki amatör branşlara yapılıp yapılmadığının araştırılarak sonucuna göre hüküm tesis edilmesi açısından kararın BOZULMASI gerekir.”

Üye …’in karşı oy gerekçesi:

“İhtilaf konusu olan, 5216 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin “m” bendinde (ve aynı şekilde 5393 sayılı belediye kanununun 14 üncü maddesinin “b” bendinde), “amatör spor kulübü” kavramı zikredilmekle birlikte bu kavramın tanımı veya açıklaması, 5216 veya 5393 sayılı kanunlarda yapılmamıştır. Bir başka deyişle spor kulüplerinin hangi durumlarda veya şartlarda amatör oldukları veya olmadıkları açıklanmış değildir. Bu nedenle bu ifadenin hangi manada anlaşılması gerektiğinin ayrıca incelenmesi gerekmektedir.

Elbette ihtilaflı bir konunun hukuki boyutları araştırılırken, öncelikle bu konuyla ilgili temel düzenlemeleri içeren özel yasal düzenlemelere bakmak gerekecektir. Bu nedenle “amatör spor kulübü” kavramının anlaşılması için spor alanında temel düzenlemeleri içeren 3289 sayılı Gençlik Ve Spor Hizmetleri Kanunu, 6222 sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun ve 5253 sayılı Dernekler Kanununun incelenmesine ihtiyaç bulunmaktadır.

Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki; ülkemizde spor kulüpleri, 3289 sayılı Gençlik Ve Spor Hizmetleri Kanunu’nun 20 nci maddesi ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu hükümleri uyarınca “dernek” statüsünde kurulan ve kar amacı gütmeyen tüzel kişiliklerdir. 5253 sayılı Dernekler Kanununun 2 nci maddesinde dernek; “Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları” şeklinde tanımlanmıştır:

Tanımdan da anlaşılacağı üzere dernek tüzel kişiliği, kar/kazanç amacı gütmeyen kuruluşlardır. Derneklerin gelirleri esas olarak bağış ve yardımlardan oluşmaktadır. Ancak dernekler bağış ve yardımlar dışında; 5253 sayılı Kanunun 12 nci ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesi uyarınca “sandık” veya “iktisadi işletme” de kurabilmektedir. Görüleceği üzere dernekler, varsa kendilerine bağlı olarak kurmuş oldukları “sandık” veya “iktisadi işletmeler”e ait gelirler dışında, bağış veya yardımlarla faaliyetlerini sürdürmek zorundadır. İfade etmek gerekir ki bu tespitler “spor kulübü” dernekleri için de geçerlidir.

Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki aşağıdaki bölümlerde yer alan yorumlarda yer alan spor kulüplerinin bünyesindeki “branşlar”, “dallar”, “faaliyetler” ve “takımlar” kavramları, birbiriyle eşdeğer kavramlar olup, aynı anlamda kullanılmış bulunmaktadır.

Bu kapsamda, ilgili mevzuattaki konuyla alakalı hükümleri tarayacak olursak;

Yürürlükteki hiçbir kanun metninde (belediyelerle ilgili 5216 ve 5393 sayılı kanunlar hariç) “amatör spor kulübü”, “profesyonel spor kulübü” veya bu iki kavramı ima eden başka bir kavram geçmemektedir. Bu nedenle direkt olarak bu kavramlar üzerinden bir inceleme yapmak anlamsız olacaktır. Bu nedenle “amatör spor kulübü” kavramının karşılığının belirlenmesi için, konuya “spor kulübü” kavramını inceleyerek başlamak faydalı olacaktır:

1) “spor kulübü” kavramı sadece 6222 sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanunun 3 üncü maddesinde ve şu şekilde tanımlanmıştır;

“h) Spor kulübü: Belirli kurallara göre kurulan, amatör veya profesyonel spor dallarında faaliyette bulunan kuruluşu,” ifade etmektedir. Dolayısıyla bir spor kulübünün bünyesinde hem amatör, hem de profesyonel spor dalları bulunabilecektir.

2) 3289 sayılı Gençlik Ve Spor Hizmetleri Kanunu’nun “Profesyonel spor” başlıklı 24 üncü maddesinde;

“Profesyonel dallar, Spor Genel Müdürünün, Merkez Danışma Kurulunun da görüşünü almak suretiyle yapacağı teklif üzerine, Gençlik ve Spor Bakanı tarafından tespit olunur.

Profesyonel spor dallarının teşkili, ilgili federasyonları ile bağlantıları, idaresi tüzükle düzenlenir.

Spor kulüpleri, profesyonel takımlarını, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kuracakları veya kurulmuş olan şirketlere devredebilirler veya profesyonel futbol takımlarını kiraya verebilirler.” hükmü;

3) 3289 sayılı Kanunun “Kulüplere yardım” başlıklı 25 inci maddesinde;

“Bu Kanun hükümlerine göre tescil olan kulüplerin amatör faaliyetleri için Gençlik ve Spor Bakanlığı ayni ve nakdi yardımda bulunabilir.” hükmü;

4) 3289 sayılı Kanunun “Sporcu ücretlerinden tevkif yoluyla alınan gelir vergisinin iadesi” başlıklı Ek Madde 12 nci maddesinde;

“(…)

Özel hesaba aktarılan tutarlar aşağıdaki harcamalar dışında kullanılamaz.

a) Amatör spor dallarında sportif faaliyet gösteren sporculara, bunların çalıştırıcılarına ve diğer spor elemanlarına yapılan ücret ve ücret sayılan ödemeler (…),

b) Bu fıkranın (a) bendi kapsamındaki sporcu, çalıştırıcılar ve diğer spor elemanlarının, sportif faaliyetlerine ilişkin iaşe, ibate, seyahat, sağlık, eğitim-öğretim harcamaları ile amatör spor dallarına ilişkin hazırlık kampları, müsabaka, malzeme ve ekipman, federasyon vize, lisans, tescil ve katılım harcamaları.” hükmü;

5) 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Diğer indirimler” başlıklı 10.maddesinde;

“(1) Kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından sırasıyla aşağıdaki indirimler yapılır:

a) (…)

b) 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17/6/1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si.” hükmü;

6) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinde;

“Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir:

(…)

8. 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si.” hükmü;

Hükümleri yer almıştır.

Yukarıdaki mevzuat düzenlemelerinin hiçbirisinde “amatör spor kulübü” veya “profesyonel spor kulübü” kavramları geçmemektedir. Yine söz konusu mevzuatta, “amatör spor dalları/faaliyetleri/takımları” veya “profesyonel spor dalları/faaliyetleri/takımları” şeklinde düzenlemeler yer almıştır. Yani “amatör spor” tanımlaması “takımlar” için kullanılmış, “kulüpler” için kullanılmamıştır. Dolayısıyla, “amatör/profesyonel” ayrımının, kulüpler için değil, “takımlar” için kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır. Bir başka deyişle, bir kulübün profesyonel/amatör olmasından değil, bu kulüp bünyesindeki spor takımının profesyonel veya amatör olmasından bahsedilebilecektir.

Öte yandan, bir spor kulübünün (derneğinin) bünyesinde birden fazla spor takımı bulunabilecek ve bu kapsamda söz konusu spor takımının bir kısmı profesyonel olabileceği gibi amatör statüsünde olanlar da olabilecektir.

Ayrıca, spor kulüplerinin bünyesindeki spor branşlarının yetkili merciler tarafından tescil edilmesi yasal zorunluluktur. Yürürlükteki mevzuata göre;

– Futbol branşının (önce amatör, daha sonra profesyonel) tescili, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) tarafından;

– Bakanlık tarafından izin verilmiş bağımsız spor branşlarının tescili, yetkili Bağımsız spor federasyonları tarafından

– Futbol ve Bağımsız spor dalları dışındaki diğer tüm branşların tescili ise Spor Genel Müdürlüğünce;

yapılmaktadır.

3289 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi uyarınca, günümüzde ülkemizde; futbol, golf, tenis, kick-boks ve boks branşları, “profesyonel” spor branşları olarak belirlenmiş bulunmakta, bunlar dışındaki diğer bütün branşlar ise “amatör” statüsündedir. Buna karşılık ilam konusu olan futbol branşı ülkemizde hem “profesyonel” statü, hem de “amatör” statüde yürütülmektedir. Bu nedenle bu hususun daha ayrıntılı incelenmesi gerekmektedir:

3289 sayılı Kanunun 18 inci ve “Türkiye Futbol Federasyonu Statüsü”nün 35 ve 76 ncı maddeleri gereğince futbol branşının (amatör veya profesyonel) tescili konusunda yetkili makam, Türkiye Futbol Federasyonudur.

Bir kulüp bünyesindeki futbol branşı ilk önce, “Futbol Kulüpleri Tescil Talimatı”nın 10/1 uncu maddesi ve 4 Numaralı Eki uyarınca Amatör İşler Kurulunca öncelikle “amatör” olarak TFF’ye tescil edilecektir. Bu takım önce “amatör” liglerde futbol mücadelesini verecek, başarılı olması halinde ise kendiliğinden “profesyonel” liglere çıkmış olacaktır. Bir başka değişle, faaliyetine yeni başlayan bir futbol takımı doğrudan “amatör” sayılmakta, ancak bu takım ileriki yıllarda “profesyonel” liglerde mücadele etmeye hak kazandığı zaman “profesyonel takım” statüsüne dönüşmektedir.

“Burada dikkati çeken husus, spor kulüplerinin amatör nitelikte olabilecekleri, ancak profesyonel branşlarla uğraşabilecekleri, profesyonel sporcuları bünyelerinde barındırabilecekleri ve bu profesyonel branşlarını şirketleştirebilecekleri hususudur. Örneğin bugün Türkiye Süper Futbol Liginde yarışan kulüplerin çoğunluğu “amatör spor kulübü” statüsündedir. Yani yüzme, boks, atletizm gibi amatör branşları vardır. Ancak, bu kulüplerin profesyonel futbol takımları söz konusu ligde müsabakalara katılmaktadır. Bu amatör kulüplerden bazıları profesyonel branşlarla uğraşan takımlarını (yani futbol şube veya takımlarını) şirketlere devretmiş yahut şirketleştirmişlerdir.” (“Türkiye’de Spor Kulüplerinin Yapısal Nitelikleri Ve Temel Problemleri (Syf: 41)”; Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi (Gazi BESBD), XII (2007); Ahmet Faik İMAMOĞLU, Ercan KARAOĞLU, Esin Esra ERTURAN)

Özetle; bünyesinde birden fazla spor takımı bulunan kulüpler/dernekler, taahhüt ettikleri spor dallarında faaliyet gösterebilmekte olup, bünyesinde diğer amatör takımlar yanında “futbol” takımını da barındırması ve bu takımın, ileride profesyonel liglere yükselmesi halinde, sadece futbol takımı “profesyonel takım” niteliğini kazanmaktadır. Buna karşılık bir spor kulübünün bünyesinde hem amatör spor faaliyetleri, hem de profesyonel liglerde mücadele eden bir futbol takımının bulunması, bu spor kulübünü/derneğini tamamen “profesyonel” hale getirmemektedir.

Dolayısıyla bir kulübün/derneğin tüzel kişiliğinin profesyonel veya amatör olmasından bahsedilemez; sadece bu kulüp bünyesindeki bazı spor dallarının/branşlarının profesyonel veya amatör olmasından bahsedilebilecektir. Bu nedenle 5216 sayılı Kanunda ve 5395 sayılı Kanunda lafzen zikredilen “amatör spor kulübü” ifadesinin hukuki bir karşılığı bulunmamakta, bu ifadeyi “amatör spor dalları/branşları/faaliyetleri” şeklinde yorumlamak gerekmektedir.

Öte yandan her ne kadar konunun esasına doğrudan etkili olmasa da, konuyla ilgili olarak, bir spor kulübünün sadece amatör faaliyetine nasıl yardım yapılabileceği, bir başka deyişle yapılacak bu yardımın kulübün profesyonel faaliyetleri için kullanılmasına nasıl engel olunacağı şeklinde tezahür eden sorulara da cevap vermek gerekirse; 3289 sayılı Kanunun Kulüplere yardım başlıklı 25 inci maddesinde yer alan;

“Bu Kanun hükümlerine göre tescil olan kulüplerin amatör faaliyetleri için Gençlik ve Spor Bakanlığı ayni ve nakdi yardımda bulunabilir.”

Hükmü uyarınca, Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından spor kulüplerinin sadece amatör faaliyetleri için yardımda bulunmasına izin verilmiş olup, bu konuya ilişkin detaylar Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik Ve Spor Kulüpleri Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Anılan Yönetmeliğin;

“Yardım şekilleri” başlıklı 34 üncü maddesinde;

“Kulüplerin faaliyetlerini daha iyi bir şekilde yürütebilmelerini sağlamak amacıyla Genel Müdürlük bütçesinde yer alan yardım ödeneği;

a) Spor malzemesi, araç ve gereç,

b) Tesis yapımı, bakımı ve onarımı,

c) Tüzüklerindeki amaç doğrultusunda eğitim, bilim, kültür ve sanat faaliyetleri,

d) Sağlık hizmetleri,

e) Sigortalama ve sosyal güvenlik hizmetleri,

f) Kira ve benzeri zorunlu giderler,

için kullanılmak üzere il müdürlükleri aracılığıyla kulüplere ayni ve nakdi olarak aktarılabilir.”

“Yardımla ilgili belgeler” başlığı altındaki 37 nci maddesinde;

“Yardımın ilgili kulübe aktarılabilmesi için aşağıdaki belgelerin il müdürlüklerine verilmesi zorunludur:

a) Nakdi yardımlarda, kulüp alındı belgesi.

b) Dernekler Yönetmeliğinin (Ek-15)’ine göre bastırılan Ayni Bağış Alındı Belgesi.

c) Yetki belgesi.

Yardımla ilgili harcama belgeleri, harcamanın yapılmasını takip eden on beş gün içinde kulübün bağlı bulunduğu il müdürlüğüne verilir. Harcama belgeleri genel denetim için saklanır.”

Hükümleri yer almıştır. Anılan hükümler uyarınca, Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından bir spor kulübünün amatör faaliyetlerine yapılacak yardımın türleri sınırlı olarak belirlenmiş ve bu yardım karşılığında ibraz edilecek belgeler Yönetmelikte sayılmıştır. Dolayısıyla spor kulüplerinin amatör faaliyetleri için Bakanlıkça yapılacak yardımlara ilişkin esaslar belirlenmiş ve bunların denetime tabi tutulacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla kulüplerin amatör faaliyetlerine yapılacak yardımlarla ilgili olarak emsal bir denetim mekanizması, Gençlik ve Spor Bakanlığının yapacağı yardımlar için öngörülmüş olup, 5216 ve 5393 sayılı kanunlar uyarınca belediyeler tarafından amatör spor kulüplerine (yani faaliyetlerine) yapılacak yardımların kontrol edilmesine ihtiyaç duyulduğu durumlarda, ilgili belediyeler tarafından benzer bir şekilde (yapılan yardımın kulüp tarafından amatör faaliyetleri için kullanıldığını gösteren harcama belgelerinin temini) kontrol yapılabilecektir.

Kaldı ki, kulübün ortak bütçesinin olması ve bu bütçeden hem amatör hem de profesyonel faaliyetleri için “harcama yapılabilecek” olması da, konunun esasına etkili değildir.

Dolayısıyla spor kulüplerine gerekli desteği sağlamak belirli kurallar çerçevesinde belediyenin görev alanına girdiği, yardım yapılan kulübün statüsünün denetçi veya yargılamayı yapan daire tarafından araştırılmadığı, öte yandan Belediye tarafından yapılan nakdi yardımın, spor kulübü tarafından profesyonel faaliyetleri için harcandığına ilişkin bir tespit de bulunmadığı için, daire tarafından tazmin hükmü verilmesi hukuki değildir.

Açıklanan nedenlerle herhangi bir mevzuata aykırılık oluşmadığından Temyiz Konusu ilamın REFİ gerekir.”