Kuruluş ve örgütlenme giderleri nelerdir? İlk tesis ve taazzuv gideri olarak da bilinen giderler konusunda nelere dikkat edilmelidir? Nasıl muhasebeleştirilir? Doğrudan gider mi yazılır, yoksa aktifleştirilerek amortisman yoluyla mı itfa edilir? İşletmeler, kuruluş ve örgütlenme giderlerini direkt gider mi yazmalı yoksa 5 yılda itfa mı etmeli? Bu giderler için amortisman nasıl ayrılır? Hangi hesapta takip edilir?
Konuya ilişkin olarak sıkça sorulan yukarıdaki sorulara cevaplar bulacaksınız.
Kurum Kazancının Tespitinde Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri
Kurumlar Vergisi Kanununa göre, kuruluş ve örgütlenme giderleri kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilen bir unsurdur.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “İndirilecek Giderler” başlıklı 8. maddesinde kazançtan indirilebilecek giderler sayılmıştır. Anılan maddenin 1. fıkrası uyarınca “b) Kuruluş ve örgütlenme giderleri.” kurum kazancından indirim konusu yapılabilmektedir.
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Nelerdir?
Kuruluş ve örgütlenme giderleri, Vergi Usul Kanununun 282. maddesinde; “kurumun tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderler” olarak açıklanmıştır. Kuruluş ve örgütlenme giderleri, “ilk tesis ve taazzuv giderleri” olarak da isimlendirilmektedir.
Uygulamada, kurumların kuruluşları sırasında yapılan ana sözleşmenin hazırlanması, kuruluş genel kurulu toplantılarının yapılması, tanıtma ve reklam gibi bir takım kuruluş ve örgütlenmeye ilişkin giderler kuruluş giderleri olarak kabul edilmektedir. Buna karşılık uygulamada en çok karşımıza çıkan ilk kuruluş giderleri aşağıdaki gibi sıralanabilir (Mehmet Erkan):
- İş ve piyasa etüdü ile proje ve fizibilite raporunun hazırlanmasıyla ilgili giderler,
- Şirket ana sözleşmesinin düzenlenmesi için yapılan giderler (sözleşmenin sicil gazetesinde yayımlanması için ödenen giderler, damga vergisi, noter harcı, noter ücreti vs),
- Kuruluşun gerçekleştirilmesi için yapılan seyahat harcamaları,
- Ayni sermaye konulması halinde bunun için ödenecek bilirkişilik ücretleri,
- Kuruluş genel kurul toplantısı için yapılacak giderler (hükümet komiseri için ödenenler dahil),
- Hisse senedi ihracı için yapılacak giderler,
- Kağıt ve basım giderleri,
- Mahkeme, noter ve diğer tasdik ve tescil giderleri,
- Sermaye Piyasası Kurulundan izin alması gereken şirketlerde izin alınması için yapılacak
giderler, - İhraç nedeniyle ödenen diğer vergi ve resimler,
- İzahname ve broşür giderleri ile ilan ve reklam giderleri,
- Senetlerin satışını üstlenen bankalara verilen komisyonlar,
- Senedin borsaya kaydedilmesi için ödenen bedeller.
- İşçi ve personelin eğitim giderleri, Kuruluş tamamlanıncaya kadar yapılan genel yönetim gideri niteliğindeki diğer
giderler. - Kuruluş döneminde söz konusu olabilecek genel yönetim giderleri şunlardır;
- Yönetim ve muhasebe servisi personeline ödenen ücretler,
- İdari bölümde kullanılan malzeme bedelleri,
- Genel yönetim servisinin ısıtma, aydınlatma ve temizleme giderleri,
- İdare servisi tarafından kullanılan araç ve demirbaşların amortismanı,
- Kuruluş döneminde ödenen kiralar,
- İdari personelin seyahat giderleri,
- Bunlara benzer diğer giderler.
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Direkt Gider Yazılabilir mi?
Vergi Usul Kanununun 282. maddesine göre ilk kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi veya doğrudan gider yazılması mükellefin tercihine bırakılmıştır. Mükellefler kuruluş ve örgütlenme giderlerini doğrudan gider olarak kayıt edebilir. İsteyen mükellefler ise direkt gider kaydı yerine bu giderleri aktifleştirir ve aktifleştirilen tutar üzerinden amortisman ayırır.
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri, Doğrudan Gider mi Yazılmalı yoksa Aktifleştirilmeli mi?
Peki, kuruluş ve örgütlenme giderleri direkt gider mi yazılmalı, yoksa aktifleştirilerek amortisman mı ayrılmalı? Bu sorunun cevabı işletmenin ilk yıllardaki karlılık beklentilerine göre değişir. Eğer işletmenizin ilk yıllarda kar etmeye başlayacağını öngörüyorsanız kuruluş ve örgütlenme giderlerini direkt giderleştirmeniz, giderlere atmanız vergisel avantaj sağlar. Ancak ilk kuruluş yıllarında zarar söz konusu olacaksa ilk kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi önerilir. Böylece, gideri beş yıla dağıtarak zararın daha uzun bir şekilde sonraki yıllara aktarılmasını sağlarsınız.
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Kısmen Aktifleştirilebilir mi?
Kurumlar, ilk kuruluş ve örgütlenme giderlerini yapıldığı yılda gider yazmak veya aktifleştirmek hususunda seçimlik hakka sahiptirler. Mükelleflerin bu seçimli hakkı ilgili giderlerin tümü için kullanması gerekir. Buna göre, kuruluş ve örgütlenme giderlerinin bir kısmının direkt gider yazılıp, bir kısmının aktifleştirilmek suretiyle giderleştirilmesi mümkün değildir.
Muhasebe Kaydı
Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin muhasebe kaydı, bu giderlerin doğrudan gider yazılması veya aktifleştirilmesi durumuna göre farklılık gösterecektir. Aşağıda iki duruma göre muhasebe kayıt örnekleri verilmiştir.
Aktifleştirilmesi Durumunda Muhasebe Kaydı
Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi durumunda muhasebe kaydı örneği aşağıdaki gibidir:
Örnek: İşletme kuruluşu aşamasında 10.000 TL gider yapılmıştır. Yararlanma süresinin 5 yıl olduğu kabul edilmiştir.
Yukarıdaki şekilde aktifleştirilen kuruluş ve örgütlenme giderleri için amortisman ayrılmasına ilişkin muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibi olacaktır.
Amortisman tutarının hesabı : 10.000 *1/5 (%20) = 2.000 TL
Doğrudan Giderleştirilmesi Durumunda Muhasebe Kaydı
Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin doğrudan gider olarak kaydedilmesine ilişkin muhasebe kaydı örneği aşağıda sunulmuştur.
Örnek: İşletme kuruluş ve örgütlenme için 10.000 TL gider yapmış, bu giderlerin doğrudan gider yazılması yöntemini tercih etmiştir.
28.03.2023
NEXGEN Danışmanlık Kurucusu
Not: Yazının tüm hakları yazarına aittir. vergidosyasi.com sitesindeki aktif linkine yer verilmeden alıntı yapılamaz. Aynen yayımlanamaz. Aksi davranışlar için hukuki süreç başlatılır.
Kaynaklar:
Mehmet ERKAN, “İLK KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ İLE ŞEREFİYELER”,