150 İlk madde ve malzeme hesabı; Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır.

150 ilk madde ve malzemeler, tek düzen hesap planında 15 STOKLAR hesap grubunda yer alırlar. 15 Stoklar hesap grubu, işletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği, ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi bir yıldan az bir sürede kullanılacak olan veya bir yıl içerisinde nakde çevrilebileceği düşünülen varlıklardan oluşur. Faturası gelmemiş stoklar ilgili bulundukları kalemin içinde gösterilir. Bu grupta yer alan hesaplar aşağıdaki gibidir.

İlk Madde ve Malzeme Tanımlarına Yakından Bakalım

İlk madde, mamulün içinde yoğun olarak bulunan, mamulün esas yapısını oluşturan maddelerdir. Örneğin, un üretim tesisinde buğday ilk maddedir. Peynir üreten bir işletmede süt ilk maddedir. Un üreten işletmede imal edilmiş ürün olan un, fırın veya pastane için ilk maddedir.

Ürünün esasını oluşturan, ürün için ne kadar harcandığı kolaylıkla tespit edilen ilk madde ve malzeme direkt ilk madde ve malzeme olarak da bilinir.

Yardımcı madde, mamulün içinde ilk maddeye göre daha az bulunan fakat belli oranda mamulün oluşumuna katkı sağlayan maddelerdir. Örneğin, un üretiminde unun içine katılan katkı maddeleri, ekmek üretiminde kullanılan tuz bir tür yardımcı maddedir. Benzer şekilde ayakkabı üretiminde kullanılan tutkal, çivi, ip gibi malzemeler de yardımcı malzemedir.

Ürünün esasını oluşturmayan ilk madde ve malzemeye endirekt ilk madde ve malzeme denir.

İşletme malzemesi: Üretim sırasında kullanılmakla birlikte, üretimin içine girmeyen ve üretim sırasında tüketilip yok olan endirekt malzemelere denir.

Örneğin, un üretimi yapılan bir fabrikada, buğday ilk madde, tuz yardımcı madde, makineleri yağlamada kullanılan sanayi yağı ise işletme malzemesidir.

150 İlk Madde ve Malzeme Hesabının İşleyişi :

Satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesabın borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın alacağına kaydedilir.

İlk Madde ve Malzeme Hesabının İngilizcesi

İlk madde ve malzeme hesabının İngilizce karşılığı “Raw Materials and Supplies“tır.

150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı Örnek Muhasebe Kayıtları

Aşağıda ilk madde ve malzeme hesabına ilişkin örnek muhasebe kayıtlarına yer verilmiştir.

ÖRNEK: Un fabrikası üretimde kullanılmak üzere 10 ton buğday 100.000 TL’ye satın almıştır, ödeme banka kanalıyla yapılmıştır. KDV oranı %1’dir.

ÖRNEK: UN fabrikası un üretimi için 40.000 TL tutarındaki buğdayı üretime sevk etmiştir.