Tütün Ürünleri Üzerindeki Yüksek Vergilerin Rasyonalitesi, Gerekçesi

Başta sigara vergilemesi olmak üzere tütün ürünlerinin vergilendirilmesinde temel yaklaşım, bu ürünlerin çok yüksek oranlarda vergiye tabi tutulması yönündedir. Peki, bunun arkasındaki temel yaklaşım ve politika nedir? Aşağıda vergidosyasi.com olarak özetle bu hususa yer verdik.

Tütün Ürünleri Üzerindeki Yüksek Vergilerini Rasyonalitesi

Tütün mamullerinin vergilendirilmesi hem amaç, hem de uygulama yöntemleri açısından en karmaşık alanlardan birisidir.

Tütün ürünlerinin vergilendirilmesinde üç tür amaç güdülebilir:

Mali (fiskal) amaç: Gelirleri artırmak.
Sağlık: Tüketimi kısıp sağlıklı yaşamı teşvik etmek. Verginin birey tercihlerini etkileme gücünden yararlanılır.
Dışsallıklar: Tütün ürünü çevre, sağlık ve benzeri sosyal maliyetleri beraberinde getirir. Vergileme ile bu dışsallıkların düzeltilmesi amaçlanır. Dışsallığa neden olan kullanıcı vergilenir. Sigara tüketimiyle ilgili hastalıkların yol açtığı sağlık maliyetleri, pasif içicilik kurbanlarıyla ilgili maliyetler ve sigara içenlerin karşılamadığı üretkenlik kayıpları bu dışsallıklara örnek verilebilir.

Tütün vergilemesindeki amaçlar açısından aynı hükümette, Sağlık Bakanlığı konuya halk sağlığı açısından bakarken, Maliye Bakanlığının bakışı gelir boyutu ile ilgilidir.

Yukarıdaki amaçlardan hangisi esas alınırsa alınsın, tütün ürünlerinin tüketimine vergiler yoluyla müdahale edilmesi genel olarak kabul gören bir yaklaşımdır. Vergilendirme, özellikle genç nesiller ve düşük gelirli gruplar arasında tütün tüketimini azaltmak için kullanılabilecek etkili ve düşük maliyetli müdahale yöntemi olarak görülmektedir. Bu politika uzun süredir Dünya Sağlık Örgütü[1] ve Dünya Bankası[2] tarafından kabul görmektedir. Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi[3]’nde de vergilendirme, kapsamlı bir tütün azaltma politikasının önemli bir unsuru olarak öne çıkarılmaktadır.

Kaynaklar:

[1] WHO Tütün Kullanımını Azaltma Girişimi. Tütün kontrolünün yapı taşları: el kitabı. Cenevre, Dünya Sağlık Örgütü, 2004. http://www.who.int/tobacco/resources/publications/tobaccocontrol_handbook/en/

[2] Jha P Chaloupka F. Salgını frenleme: devletler ve tütün kontrolünün ekonomisi. Washington, DC: Dünya Bankası, 1999. www1.worldbank.org/tobacco/cover2a.asp

[3] http://www.who.int/tobacco/framework/WHO_FCTC_english.pdf

29.07.2018

vergidosyasi.com

Sigara üzerindeki vergi yükü için aşağıdaki yazımıza müracaat edilebilir:

Bir Paket Sigaranın Yüzde Kaçı Vergi? Sigaradaki Vergi Yükü Nasıl Hesaplanır?

VERGİ DOSYASI