Kimler vergi incelemesine tabidir?

Kimlerin vergi incelemesine tabi olduğu hususu, Vergi Usul Kanunun 137 inci maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre, Vergi Usul Kanununa veya diğer kanunlara göre defter ve hesap tutmak, evrak ve vesikaları muhafaza ve ibraz etmek mecburiyetinde olan gerçek ve tüzel kişiler vergi incelemelerine tabidir.

Yukarıdaki belirlemeye göre vergi incelemesine tabi olanların kapsamı çok geniş tutulmuştur. Gerek VUK, gerekse başka bir kanuna göre defter ve hesap tutmak, evrak ve vasikaları muhafaza ve ibraz etmek zorunluluğu bulunan tüm gerçek ve tüzel kişiler vergi incelemesinin kapsamına girmektedir.

VUK 137 nci maddesinde gerçek ve tüzel kişilerden bahsedilmektedir. Oysa, gerçek ve tüzel kişiliği olmayan teşekküller de mevcuttur.

Örneğin apartman, site veya han yönetimlerinin tüzel kişiliği yoktur. Ancak bunların da ilgili mevzuatları uyarınca gelir ve giderlerini noter tasdikli deftere kaydetme yükümlülükleri vardır.

Donatma iştiraklerinin, dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin ve iş ortaklıklarının da tüzel kişilikleri yoktur. Ayrıca sermaye piyasası mevzuatına tabi bazı fonların da tüzel kişiliği bulunmaz.

Tüzel kişiliği olmayan yukarıda sayılan türden teşekküller vergi incelemesine tabi değil midir?  VUK 137 nci maddenin lafzından yola çıkarsanız cevabınız evet olabilir.

Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ile iş ortaklıklarının kurumlar vergisine tabi oldukları açıkça belirtilmiştir. Ayrıca Kanunun 2 nci maddesinde Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlar ile bu fonlara benzer yabancı fonlar sermaye şirketi sayılacağı belirtilmiştir.

VUK 137 inci maddede her ne kadar vergi incelemesine gerçek ve tüzel kişiler tabidir denmişse de, tüzel kişiliği  olmayan teşekküller şayet vergisel nitelikli iş ve işlemler yapmakta; defter ve hesap tutma, evrak ve vesikaları saklama ve ibraz yükümlülüğü altında ise vergi incelemesine tabi olacakktır. Ancak, Vergi Usul Kanununda yapılacak bir değişiklikte, “kanunun lafzı ve ruhu ile bir bütün olduğu” hususu dikkate alınarak 137 nci maddedeki lafzın da gerçek hayattaki durumu kavrayacak şekilde düzeltilmesinde fayda vardır.

12.03.2017

Dr. Hasan AYKIN