Hazine Nakit Dengesi Nedir?
Hazine nakit dengesi, devletin topladığı gelirlerin ve yaptığı harcamaların nakit cinsinden dengesine verilen isimdir.
Hazine Nakit Yönetimi: Tek Hazine Hesabından Tek Hazine Cari Hesabı Yöntemine
Tek Hazine Hesabı Nedir?
Hazine nakit yönetimi 1972 yılından 2007 yılına kadar Tek Hazine Hesabı adı verilen bir yöntemle yürütülmüştür. Tek Hazine Hesabı yönteminde, kamu kurumlarının tüm tahsilatı ve Hazine’nin ödemeleri bu hesaptan yapılıyordu. Tek Hazine Hesabı sisteminin esası, gelirlerle giderlerin karşılıklı olarak denkleştirilmesidir.
Bu sistemde, gün sonunda kamu kurumlarının hesaplarındaki fazlalar Tek Hazine Hesabı’na aktarılır, açıklar ise yine bu hesaptan karşılanırdı. Eğer Tek Hazine Hesabı açık veriyorsa bu açığı kapatmak üzere bono ihraç edilerek ya da repo işlemi yapılarak açık finanse edilirdi. Hesap fazla vermişse ters repo ya da mevduat ihalesi yapılmak suretiyle fazlalık nemalandırılırdı.
Tek Hazine Cari Hesabı Nedir? Tek Hazine Hesabı Sisteminden Farkı
2007 yılında Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası arasında bir protokol yapılarak Tek Hazine Hesabı yöntemi yerine Tek Hazine Cari Hesabı yöntemine geçildi.
Yeni yöntemin taşra tahsilat ve ödemeleri açısından en önemli farkı Hazine’nin günlük nakit programında bulunmayan bir ödemenin yapılmaması ve tahsilatın herhangi bir ödemeye tahsis edilmeden Hazine’ye aktarılması olarak ortaya çıkıyor.
Tek Hazine Cari Hesabı Sisteminin en önemli özelliği; muhasebe biriminin Ziraat bankasında bulunan hesabında para olup olmadığına bakılmaksızın, bankanın muhasebe biriminden gelen talimata göre ilgili ödemeyi gerçekleştirmek zorunda olması idi. Halbuki yeni sistem olan Tek Hazine Cari Hesabı Sistemiyle muhasebe biriminin, banka hesabından ödeme yapılabilmesi için hesapta yeterli nakit bulunması zorunluluğu getirilmiştir. Muhasebe birimi tahsilatının ise ödeme amacıyla kullanılmadan, aynı gün veya en geç ertesi işgünü banka tarafından otomatik olarak Hazinenin Merkez Bankasındaki hesabına gönderilmesi söz konusudur. Kısacası Tek Hazine Câri Hesabı, muhasebe birimi ödemeleri için ihtiyaç duyulan nakit toplamının Hazineden talep edilmesi, ödemelerin Hazine tarafından aktarılacak nakit toplamı ile sınırlı olmak üzere gerçekleştirilmesi; muhasebe birimi tahsilatının ise ödeme amacıyla kullanılmadan, gün sonlarında banka tarafından otomatik olarak Hazine hesabına mal edilmesi esasına dayanmaktadır.
Kaynaklar:
Bayram Çolak, Nakit Yönetiminde Yeni Dönem, Yaklaşım Dergisi Aralık-2007 (E-yaklaşım), http://www.hacibayramcolak.net/makaleler/108-makale34
Mahfi Eğilmez, Hazine Nakit Yönetimi, Radikal, 07.09.2010, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/mahfi-egilmez/hazine-nakit-yonetimi-1017702/