İNCELEME TUTANAĞI DÜZENLENMESİ ZORUNLU MUDUR? BOZMA NEDENİ OLARAK KABUL EDİLEBİLİR Mİ?

Vergi inceleme tutanaklarına ilişkin usul ve esaslar esas itibariyle Vergi Usul Kanununun 141 inci maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre; vergi incelemesi esnasında lüzum görülen hallerde, vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap durumları ayrıca tutanaklar ile tesbit ve tevsik olunabilir. İlgililerin itiraz ve mülahazaları varsa bunlar da tutanağa geçirilir. Bu suretle düzenlenen tutanakların bir nüshasının mükellefe veya nezdinde inceleme yapılan kimseye bırakılması mecburidir.

Maddenin ikinci fıkrasına göre, ilgililer tutanakları imzalamaktan çekindikleri takdirde tutanakta bahis konusu edilen olaylar ve hesap durumlarını ihtiva eden defter veya vesikalar, nezdinde inceleme yapılandan rızasına bakılmaksızın alınır ve inceleme neticesinde tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri verilmez. İlgililer her zaman bu tutanakları imzalıyarak defter ve vesikaları geri alabilirler. Ancak bu defterlerin suç delili olmaması şarttır.

Vergi inceleme tutanakları, incelemenin en önemli unsurlarından birisidir. İnceleme raporundaki tespitlerin temel dayanağını oluşturur. Bu nedenle inceleme elemanı tarafından dikkatli ve gerçeğe uygun bir şekilde düzenlenmesi gerekir. Ancak, inceleme tutanaklarının düzenlenmesi ZORUNLU DEĞİLDİR. İnceleme tutanağı düzenlenmeden de vergi inceleme raporu tanzim edilmesine engel yoktur. Çünku VUK 141 inci madde bu konuda inceleme elemanına inisiyatif vermekte; lüzum görülen hallerde inceleme tutanağı düzenlemesi hususuna temas etmektedir. Örneğin, yapılan bir sınırlığı incelemede herhangi bir inceleme tutanağına gerek duyulmaksızın konunun tespiti ve ortaya konulması mümün ise, inceleme elemanı pekala son tutanakları düzenlemeden de rapor tanzimi yöntemini tercih edebilir. Bazen, mükellefe ulaşılamaması veya mükellefin imzadan imtina etmesi durumlarında da vergi incelemesinin önemli bir unsuru olan inceleme tutanakları tekemmül etmez. Bu durum da vergi incelemesine halel getiren bur durum değildir.

Aşağıdaki Danıştay Kararında, inceleme tutanağında mükellefin veya yetkilisinin imzasının bulunmaması yapılan vergilendirme işlemini iptal nedeni olarak görülmemiştir. Kararda; inceleme tutanağının nezdinde inceleme yapılan veya yetkilisince imzalanmamış olmasının, vergilendirmenin kaldırılmasını gerektiren  bir husus olmadığına açık bir şekilde vurgu yapılmıştır.

“Bu hükümlerden, inceleme sırasında vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap durumu hakkında tutanak düzenlenmesinin, incelemeyi yapanın buna gerek görmesine bağlı olduğu ve bu tutanakların ilgililer tarafından imzalanmasından kaçınılması halinde bu durumun yaptırımının ise incelemeye dayanak alınan defter ve belgelerin, vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar ilgililere geri verilmemesi olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla inceleme sırasında veya sonunda düzenlenen tutanakların nezdinde inceleme yapılan veya yetkilisince imzalanmamış olması, vergilendirmenin kaldırılmasını gerektiren bir durum olarak düzenlenmemiştir.

Ekim 1998 döneminde ithal motorin alışları nedeniyle yukarıda değinilen Genel Tebliğ hükümleri uyarınca tevkifat yapmaması ve beyan ederek ödememesi nedeniyle davacı adına re’sen salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisine karşı açılan bu davanın çözümü, ithal motorinin; ithalatçılar, rafineriler, akaryakıt dağıtım firmaları ve akaryakıt bayileri dışında kalan satıcılardan alındığının kanıtlanmasına bağlı olduğu halde, tarh nedenine ve vergilendirmeye etkisi bulunmayan ibrazdan ve imzadan kaçınma noktası incelenerek verilen kararın bozulması gerekmiştir.” Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 21.11.2008 gün E:2007/492, K:2008/735

SONUÇ

Vergi inceleme raporu tanzim edilirken, ulaşılan tespit ve sonuçların mükellefle birlikte imzalanarak vergi inceleme tutanağına bağlanması, VUK 141. madde uyarınca gerçekleştirilen genel bir uygulamadır. Ancak VUK 141. madde hükmü, vergi inceleme tutanaklarının düzenlenmesini zorunlu kılmamakta; lüzum görülen hallerde düzenlenmesi konusunda inceleme elemanına bir takdir hakkı sunmaktadır. Bu nedenle, inceleme tutanağını düzenlemeye lüzum bulunmayan tarzda incelemeler ile inceleme tutanaklarını imzadan imtina durumlarının söz konusu olması durumunda; vergi incelemesi, inceleme tutanakları olmadan da tekemmül ettirilebilir. Bu durum, yargı organları nezdinde ilgili inceleme raporuna dayanılarak yapılan tarh ve tahakkuk işlemleri için bozma nedeni oluşturmaz.

02.07.2017

Vergidosyasi.com