Aşağıdaki çalışma, Çavuş, Adnan, Vergi İdaresinin Yükümlüyü Denetim Yolları, Doktora Tezi, Marmara Ü. SBE, 2006, ss. 27-29’dan alınmıştır. Tezin Tamamı için TIKLAYINIZ. 

FRANSA’DA VERGİ DENETİMİ
Türkiye’nin idari sistem olarak örgütlenmesinde model aldığı(79) Kıta Avrupası ülkelerinden Fransa’da denetim bakanlıklar bünyesinde bulunan teftiş kurulları tarafından yürütülmektedir. Mali denetim ise esas olarak bakanlıklar arası yetkiye sahip 1816 yılında Maliye ve Hazine Bakanlıklarının birleşmesiyle oluşan “Ekonomi, Maliye ve Sanayi Bakanlığı”nda doğrudan bakana bağlı olarak çalışan Maliye Teftiş Kurulu tarafından yapılmaktadır(80).

Teftiş, soruşturma ve incelemelerde Bakanlığın etkin ve verimli çalışmasını sağlamak amacıyla kurulmuş olan kurul Genel Maliye Müfettişi ve Maliye Müfettişlerinden oluşmaktadır. Bunların teftiş, inceleme ve soruşturma yapma görevlerinin yanında kamu politikalarının değerlendirilmesi konusunda danışmanlık hizmeti de verme görevleri de vardır(81).

Fransa’da başında müfettiş denilen sorumlunun bulunduğu yerel vergi daireleri alt bölümlere ayrılmıştır. Bu birimler ise kontrolörler aracılığıyla yönetilir. Kontrolörlerin elinde kendi bölgelerinde bulunan mükelleflerin mükellef kütükleri ve nüfus sayım cetvelleri bulunmaktadır. Bunlar kapı kapı dolaşarak kendi bölgelerinde her yıl yoklama yapıp mükellefiyet saptamaktadırlar. Asıl görevleri yükümlüyü ve vergi matrahını belirlemektir(82).

Fransa’da yoklama ülkemiz uygulamasındaki yoklama müessesesine benzemektedir. Yoklamada işyerinde yapılan fiziki kontrollerde stok tespitleri, faturasız satışların önlenmesi, kasa defterlerinin günlük olarak tutulup tutulmadığı gibi hususlar denetlenmektedir(83).

Fransa’da vergi incelemesi; şekli inceleme, belgeler üzerinde inceleme ve işyerinde inceleme olmak üzere üç şekilde yapılmaktadır. Şekli İncelemede; beyannamede beyan edilen unsurların birbirleriyle uyumlu olup olmadıkları, beyanname üzerinde yapılan rakamsal hesaplamaların doğru olup olmadığı, mevcut beyannamenin daha önceden verilen beyannamelerle uyumlu olup olmadığı gibi hususlar incelenir84.

Yükümlü beyanları üzerinde yapılan bu ön incelemede; incelemeyi yapan kişi, yükümlünün işlerine gitmeksizin ve defter ve belgelerine inmeksizin denetimini yapmaktadır. Amaç, yükümlünün beyannamesinde olması gereken bilgilerin tümünün yer almasını sağlamaktır. Böylece konu daha başından ciddi olarak ele alınmakta, gerekli düzeltmeler yapılarak hatalar, yanılgılar büyük ölçüde önlenmektedir. Bir tür “mali iç denetim” (le contrôle fiscal interne) diyebileceğimiz bu yönteme Fransız Vergi Hukukunda “contrôle sur piéces”(beyanname üzerinde denetim) denmektedir85.

Belgeler Üzerinde İncelemede; Mükellefin vermiş olduğu beyannameler mükellefin dosyasındaki bilgi ve belgelerle karşılaştırılır. Bu karşılaştırma sırasında görevli mükelleften aydınlatıcı bilgiler isteyebileceği gibi, kendisinden bazı düzeltmeler yapmasını da isteyebilir. Bu inceleme sonucunda verginin vergi idaresince resen belirlenmesi veya iadesi istenen vergilerin uygunluğunun araştırılması gibi durumlar söz konusu olabilmektedir. Şüphesiz her iki durumda da beyannamenin beyanname dışı unsurlarla detaylı olarak karşılaştırılması söz konusudur86.

İşyerinde incelemede; derinlemesine inceleme yapılmaktadır. Yükümlünün işyerine gidilerek, beyanından, defter ve belgelerine ve diğer dış kaynaklara inilerek yapılan incelemedir. Yükümlünün tüm gelirleri ele alınarak doğruluğu araştırılmaktadır. Fransız Vergi Hukukunda bu tür incelemeye “contrôle sur place” (işyerinde denetim) denilmektedir87. Fransa’da tüm bu incelemelerde yükümlünün eğitimine ayrı bir önem verilmektedir. Vergiler Genel Müdürlüğü’nün yaptığı bir araştırmaya göre denetimden geçen yükümlüler beyannamelerini daha iyi doldurmakta ve yanılgılardan büyük ölçüde kurtulmaktadırlar88.

Bu ülkede vergi idaresi vergi güvenliğini sağlamak için bilirkişi kullanma hakkı, müsadere hakkı, satın alma hakkı, bilgi toplama hakkı gibi birtakım yetkilerle donatılmıştır. Müfettiş düzeyinde bir memurun yazılı izni ile idare ve tahakkuk memurları bilgi toplama yetkisini kullanabilmektedirler. Bankalar ise; her yılın sonunda müşterilerine ödemiş oldukları faiz ve ortaklara ödedikleri kar paylarını vergi idaresine bildirirler ve alınan bu bilgiler mükellefin beyannamesiyle karşılaştırılarak gerçek durum tespit edilmeye çalışılır89.

Dipnotlar: 

80 Uluslararası Teftiş Standartları ve Ülke Uygulamaları, s.2.

81 Uluslararası Teftiş Standartları ve Ülke Uygulamaları, s.3.

82 ERDEM, Burhan, Vergi Yönetimi ve Örgütlenmesi, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayın No: 223/154, Eskişehir 1981, s.77.

83 YAYMAN, Derya, “Vergi Denetiminde Etkinliğin Sağlanması”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir 1999, s.82.

84 SÜRAL, Arıcan , “Fransa’da Katma Değer Vergisi’nin Kontrolü”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:92, Yıl 1990, s.18.

85 KILIÇDAROĞLU, Kemal, “Fransa’da Vergi Denetimi ve Vergi Kaçakçılığı”, http://www.tbmm.info/modules.php?name=article&lang=tr&uid=kemalkilicdaroglu&start=70&list=10 &file=index_detay&idMArticle.

86 YAYMAN, s.82.

87 KILIÇDAROĞLU, “Fransa’da Vergi…”.

88 KILIÇDAROĞLU, “Fransa’da Vergi…”.

89 YAYMAN, s.84.