Yukarıdaki başlığı okuyanların, “Ne saçma bir soru cümlesi!” dediğini duyar gibiyim. Yazıyı sonuna kadar okuyun. Bakalım, hala aynı kanaate sahip olacak mısınız?

Yukarıdaki soru cümlesinin kişileri böyle bir duyguya sevk eden yanı “totoloji” içermesi.

Totoloji, bir şeyi yine kendisiyle tanımlayan ifadeye deniyor. “Ev evdir.”, “Adam gibi adam.” bazı örnekler. Bazen de aynı açıklamayı ya da anlamı (gereksiz biçimde) yinelemek üzere değişik sözcüklerin kullanılmasını ifade eden terim “totoloji”. Örneğin, “Kıbrıs bir adadır ve etrafı sularla çevrilmiştir.“ cümlesinde “etrafı sularla çevrilmiştir.” kısmı gereksiz, totolojik bir ifade.

Kısa bir kavramsal egzersizden sonra, sorumuza dönelim: “Gelir İdaresi” gelir idaresi midir? sorusuna. Bizim sorumuz da totolojik bir yapıda gibi gözükmesine rağmen, birinci “Gelir İdaresi”nin “Gelir İdaresi Başkanlığı”nı ifade etmesi nedeniyle öyle değil aslında.

Neden mi?

Bu soruyu cevaplamak için üç temel kavramı çok özet bir şekilde tanımlayalım:

Gelir idaresi, kamunun vergi diğer tüm gelirlerinin idaresini gerçekleştiren örgüttür.

Vergi idaresi, vergi sisteminin yürütülmesi ve uygulaması ile ilgili faaliyet ve işlemleri yapan örgüttür.

Vergi dairesi, mükellefi tespit eden, vergiyi tarh eden, tahakkuk ettiren ve tahsil eden dairedir. (VUK, md.4).

Yukarıdaki tanımlara göre Gelir İdaresi Başkanlığı, kamunun tüm gelirlerinin idaresinden, toplanmasından sorumlu bir örgüt müdür? Hayır. Devletin vergi gelirleri dışındaki gelirleri (örneğin milli emlak gelirleri) üzerinde herhangi bir yetkisi ve faaliyeti yok.

Peki, Gelir İdaresi Başkanlığı bir “Vergi İdaresi” midir? Hayır.  Örneğin gümrük vergileri Gelir İdaresi Başkanlığının yetki alanına dahil değil. İthalde alınan KDV’de yine gümrük idaresi temel aktör. Dolayısıyla, gümrük vergisi, ithalde alınan KDV ve ithalat ve ihracat esnasında söz konusu olan vergi benzeri çeşitli yükümlülüklerin (fonlar gibi) toplam vergi gelirlerine oranını dikkate aldığımızda Gelir İdaresi Başkanlığını “Vergi İdaresi” olarak isimlendirmek de güçleşiyor. 

Bu açıklamalara göre, sorumuzu tekrar soralım? “Gelir İdaresi” gelir idaresi midir? Cevap, Gelir İdaresi Başkanlığı, dahildeki vergi gelirleri sisteminin yürütülmesi ve uygulamasından sorumlu bir tür “İç Vergiler İdaresi Başkanlığı”dır.

Bu arada, dahildeki vergi gelirler sisteminin uygulanmasında vergilemenin en önemli uygulama ayağı olan “vergi denetim” fonksiyonunun da Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında olduğunu, bu yönüyle “İç Vergiler İdaresi Başkanlığı” fonksiyonunun da eksik bir fonksiyon olduğunu belirtelim. 

“Peki, bu kadar açıklamaya ne gerek var?” diyebilirsiniz. Kelimelerle konuşup, kavramlarla düşünülen bir dünyada, kavramlarla ilgili takıntımın dışa vurumu diyelim.

Bu açıklamalardan güzide bir kurum olan “Gelir İdaresi Başkanlığı”nın veya çok kıymetli idareci ve personelinin alınmasını gerektirecek bir neden yok. Bizimkisi sadece, İdare’nin isimlendirilmesindeki kavramsal çarpıklığa dikkat çekmek için yazılmış “öylesine” bir yazı. 

06.03.2018

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com