Vergileme süreci, 5T süreci diye ifade edebileceğimiz, Tebliğ, Tarh, Tahakkuk, Tahsilat, Takip süreçleri ile diğer pek çok süreci ifade eder. Ancak, kamu açısından asıl hedef, Hazineye giren paradır. Bu nedenle, vergi sisteminin analizinde tahsilat oranları, gerek idarenin etkinliği gerekse vergi gayreti açısından yakından takip edilen bir veridir.
Aşağıdaki grafikte 1970-2017 dönemi tahsilat/tahakkuk oranlarına yer verilmiştir. Söz konusu dönemde en düşük tahsilat oranı 1982 yılında gerçekleşmiştir. 2000’li yıllardan sonraki en düşük tahsilat oranı ise %81,2 ile 2016 yılında söz konusu olmuştur.
Vergi aflarının yoğunlaştığı son 10 yılda ise tahsilat oranlarında ciddi bir düşüş trendi olduğu grafikten açıkça gözlemlenmektedir.
Grafik 1: Vergi Gelirleri Tahsilat-Tahakkuk Oranları (1970-2017) (%)
Aşağıdaki tabloda ise, yıllar itibariyle tahsilat tahakkuk oranlarına ilişkin istatistiğe ayrı ayrı verilmiştir.
Tablo 1: Yıllar İtibariyle Vergi Gelirleri Tahsilat Oranları
| YILLAR | ORAN (%) |
| 1970 | 88,5 |
| 1971 | 89,9 |
| 1972 | 88,7 |
| 1973 | 89,6 |
| 1974 | 82,3 |
| 1975 | 89,2 |
| 1976 | 91,0 |
| 1977 | 87,1 |
| 1978 | 84,0 |
| 1979 | 81,2 |
| 1980 | 82,5 |
| 1981 | 81,5 |
| 1982 | 79,0 |
| 1983 | 81,1 |
| 1984 | 81,8 |
| 1985 | 84,9 |
| 1986 | 88,0 |
| 1987 | 89,6 |
| 1988 | 90,7 |
| 1989 | 87,9 |
| 1990 | 85,9 |
| 1991 | 82,5 |
| 1992 | 81,7 |
| 1993 | 81,3 |
| 1994 | 82,8 |
| 1995 | 85,6 |
| 1996 | 88,1 |
| 1997 | 89,8 |
| 1998 | 89,5 |
| 1999 | 86,8 |
| 2000 | 90,5 |
| 2001 | 90,3 |
| 2002 | 91,4 |
| 2003 | 92,5 |
| 2004 | 93,0 |
| 2005 | 92,0 |
| 2006 | 92,2 |
| 2007 | 91,1 |
| 2008 | 89,7 |
| 2009 | 87,4 |
| 2010 | 86,2 |
| 2011 | 85,6 |
| 2012 | 86,4 |
| 2013 | 86,8 |
| 2014 | 85,2 |
| 2015 | 84,7 |
| 2016 | 81,2 |
| 2017 | 82,3 |
Kaynak: GİB
Tahsilat oranlarının düşmesinde, ekonomik ortam, idarenin etkinliği, kamu alacaklarının takibine ilişkin kararlılık, mükelleflerin gönüllü uyum düzeyi, vergi afları ve yapılandırmalar, vergi incelemelerinin yoğunlaştığı alan ve dönem gibi pek çok unsur etkilidir. Son dönemdeki düşük tahsilat oranları dikkate alındığında idarenin, söz konusu unsurları analiz ederek gerekli önlemleri alması gerektiği anlaşılmaktadır.
24.09.2017
Hasan AYKIN
vergidosyasi.com
NOT: Tahsilat oranlarındaki değişimi hangi unsurun ne oranda etkilediği hususu, çok çeşitli yönleri ile yüksek lisans veya doktora tezi olabilecek niteliktedir. Uygun vergi seti ile yapılacak ekonometrik analizlerde, siyasi istikrar, ekonomik büyüme gibi değişkenler başta olmak üzere pek çok ilişkinin ortaya çıkarılması mümkün olabilecektir.
NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergidosyasi.com adresindeki aktif linkine yer verilerek kısmi alıntı yapılabilir. İzin alınmadan, AYNEN YAYIMLANAMAZ.
Categories: İstatistikler