Kamu Özel İşbirliği Nedir? 

Kamu özel işbirliği, “kamu ile özel sektör arasında bir malın veya hizmetin topluma sunulması için yapılan kurumsal ve sözleşmeye dayalı bir işbirliği” dir.

Kamu Özel İşbirliği modelinin isimlendirilmesinde doktrinde oldukça fazla kavramsal öneri  bulunmaktadır. Bu modelin kavramsallaştırılmasında Kamu Özel Sektör İşbirliği (KOSİ), Kamu Özel İşbirliği (KOİ), Kamu Özel Ortaklığı (KÖO), Kamu Özel Sektör Ortaklığı (KÖSO), Kamu Özel Ortaklığı Modeli (KÖOM) ve hatta eksik imtiyaz ifadelerine yer verildiği görülmektedir. Bu kavramlara karşılık gelen ve kapsayıcı niteliğe sahip aynı zamanda da dünya genelinde kabul görmüş Public Private Partnerships (PPP’s) kavramının tüm eserlerde de kullanıldığı görülmektedir.

Türkiye’de Kamu Özel İşbirliği Uygulamaları

Ülkemizde, Yap-İşlet-Devret (YİD), Yap-İşlet (Yİ), Yap-Kirala-Devret (YKD) ve İşletme Hakkı Devri (İHD) olmak üzere dört temel Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeli uygulanmaktadır.

YİD ve İHD modellerinin sektörel kapsamı oldukça geniş olup hâlihazırda bu modellerle karayolu, havaalanı, liman, yat limanı ve turizm tesisi, gümrük tesisi ve gümrük kapısı, kentsel altyapı ve enerji tesisi projeleri yürütülmektedir. YKD modeli ise belli sektörlerle sınırlı olup mevcut durumda sağlık tesislerinin hayata geçirilmesinde kullanılmaktadır.

1986 yılından başlamak üzere, 2018 yılı Eylül ayı itibarıyla 239 KÖİ projesi için uygulama sözleşmesi imzalanmıştır. KÖİ uygulamalarında ilk sırada 90 projeyle enerji sektörü yer almaktadır. Bunu karayolu (42), liman (22), sağlık (21), havaalanı (19), yat limanı (17) ve gümrük tesisi (16) projeleri takip etmektedir. Mevcut durumda, 204 proje işletmeye alınmış olup, 35 projenin yürütülmesine devam edilmektedir. İHD modeliyle yürütülenler hariç olmak üzere, uygulama sözleşmesi imzalanan projelerin toplam yatırım büyüklüğü 2018 yılı fiyatlarıyla 63,6 milyar ABD dolarına ulaşmaktadır.

KÖİ Projelerinin Sektörler ve Uygulanan Model İtibariyle Dağılımı

Kamu Özel İşbirliği projelerinin sayı olarak dağılımında en büyük pay 92 proje ile enerji sektörüne aittir. Enerji sektörünü 42 proje ile karayolu sektörü ve 23 proje ile liman izlemektedir.

Tablo 1: Kamu Özel İşbirliği Proje Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı

KÖİ Projelerinin Uygulanan Modele Göre Proje Sayısı İtibariyle Dağılımında ağırlıklı ve ana iki modelin yap-işlet-devret ve işletme hakkı devri olduğu görülmektedir. 

Şekil 1: KÖİ Proje Sayılarının Uygulanan KÖİ Modeline Göre Dağılımı (2019)

Kaynak: CB SSB

KÖİ projelerinin proje değerleri itibariyle uygulanan modele göre dağılımı ise aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Sözleşme değerleri itibariyle en büyük payın %63 ile yap-işlet-devret modelinde olduğu, bunu işletme hakkı devri modelinin izlediği görülmektedir.

Şekil: KÖİ projelerinin proje değerleri itibariyle uygulanan modele göre dağılımı (2019)

Kaynak: CB SSB

15.12.2018

vergidosyasi.com

Kaynaklar:
Selman Sacit BOZ, KAMU ÖZEL İŞBİRLİĞİ (PPP) MODELİ, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı:2 Yıl 2013 http://dergipark.gov.tr/download/article-file/208295
2019 YILI CUMHURBAŞKANLIĞI YILLIK PROGRAMI, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/2019_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf

CB SBB, sbb.gov.tr

KÖİ projeleri ile ilgili ayrıntılı analiz ve teorik arka plan için konuya ilişkin titiz çalışmalar yürüten Prof. Dr. Uğur EMEK’in bloğuna müracaat edilebilir: http://uemek.blogspot.com/