Senyoraj veya Sinyoraj Geliri Nedir

Senyoraj geliri, para basma yetkisini elinde tutan kurumun, bu yetkisi dolayısıyla para basarak elde ettiği reel gelirdir. Başka bir deyişle, Senyoraj veya sinyoraj geliri, paranın üretim maliyeti ile üzerinde yazılı değer arasındaki fark nedeniyle elde edilen gelirdir. Örneğin, 50 TL’lik bir banknotun basım maliyetinin 80 kuruş olduğunu varsayalım. Bu durumda 50 TL’lik banknotun basılarak piyasaya sunulması sonucu elde edilecek senyoraj geliri 49 TL 20 Kuruş olacaktır.

Senyoraj kelimesi para basma yetkisi anlamına geliyor. Kelime anlamını ortacağda derebeylerinin (senyörlerin) para basma konusundaki yetkisinden alıyor. Bu çağlarda, paranın basım maliyeti ile piyasadaki değeri arasındaki fark senyörlere kaldığı için bu gelirler senyoraj geliri olarak isimlendirilmiştir.

Tarihsel süreçte para basma yetkisi kime geçti ise senyoraj yetkisi ve geliri de ona geçmiştir. Bu padişah, kral, imparator olabilir. Modern devlet sistemleri ile birlikte, teknik olarak senyoraj geliri elde hakkı sadece Merkez Bankalarına aittir.

Türkiye’de, 1211 sayılı TC Merkez Bankası Kanununda bu husus açıkça hüküm altına alınmıştır. Kanuna göre “a) Türkiye’de banknot ihracı imtiyazı tek elden Bankaya aittir.”

Enflasyonun sadece para miktarındaki artışından kaynaklanması durumunda, senyoraj ve enflasyon vergisi birbirine eşit olur.

08.02.2019 

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com