Aşağıdaki yazı, birileri mutlu olsun, üzülsün veya kızsın diye yazılmadığı gibi, kimin ne tepki vereceği de dikkate alınmaksızın konuya ilişkin ülke yararına doğru adımların atılmasına katkı sağlamak için şahsi görüşlerimizi ifade etmek amacıyla yazılmıştır. Her türlü eleştiriye açıktır. Eleştirilerinizi yazının altındaki yorum kısmında yapabilirsiniz. 

10 Temmuz.2011 tarih ve 27990 nolu Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 646 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Maliye Bakanlığı’nda mevcut dört vergi denetim birimi olan maliye müfettişleri, hesap uzmanları, gelirler kontrolörleri ve vergi denetmenleri “Vergi Müfettişi” unvanıyla Vergi Denetim Kurulu çatısı altında birleştirilmiştir.

Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde grup başkanlıkları oluşturulmuştur. Bu kapsamda

• Üç Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı,
• İki Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlığı,
• İki Örtülü sermaye-Transfer Fiyatlandırması-Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı,
• 37 Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı ile Ankara Eğitim Grup Başkanlığı

oluşturulmuştur.

Söz konusu grup başkanlığı örgütlenmesi çeşitli eleştirilere konu olmuştur. Örneğin Vergi Müfettişleri Vakfı grup başkanlıklarının sayısının azaltılması yönündeki talebini şu görüşlerle gerekçelendirmiştir:

“Her bir grup başkanlığı yeni bürokrasi demektir. 45 grup başkanlığı, başkan, başkan yardımcıları, komisyonlar, servislerde görevli memurlar ile birlikte düşünüldüğünde ciddi bir bürokrasi oluşturmaktadır. Bu durum, işlerin hızlı yürümesini değil, tam tersi ağır gitmesine sebep olmakta olup, iş akış sürecine ilişkin getirilen prosedür ve yeni uygulamalar birlikte performansı olumsuz etkilemektedir. Önemli olan hızlı ve kaliteli kamu hizmeti vermektir. VDK, makam üretme yeri değildir. 45 grup başkanlığı demek, en basitinden 45 makam arabası ve şoför demektir. Maliye Bakanlığı bu konuda en hassas olması gereken bir kurumdur, özellikle de denetim birimi. Vergi müfettişlerini oturtacak yer yok, o zaman bina kiralayalım, kiraladığımız yere de grup başkanlığı yapalım, özellikle de A grup başkanlığı!!!

Örneğin; Ankara’da 3 adet A grup başkanlığı, 1 adet B grup başkanlığı, 1 adet C grup başkanlığı, 1 adet Ç grup başkanlığı olmak üzere, toplam 6 grup başkanlığı bulunmaktadır. Bunlardan 2 adet A grup başkanlığı (Başkent ve Kocatepe) aynı binada olup; biri A blokta diğeri B bloktadır. Sizce buna gerek var mıdır ?

Grup başkanlıklarının iş yüklerini de bakmak gerekir. Bazı grup başkanlıklarında yapmak için iş aranırken, bazı grup başkanlıklarında aşırı yoğunluk yaşanmaktadır. Oturtacak yer yok diye, buralara vergi müfettişi göndermenin bir anlamı yoktur. Birbirine çok yakın illerde bulunan, bu tür grup başkanlıklarının kapatılması gerekmektedir. Örneğin; Ankara’ya yakın olan Eskişehir (A) grup başkanlığının , İzmir’ e yakın olan Manisa (A) grup başkanlığının, İstanbul’ a yakın olan Tekirdağ ve Edirne (A) grup başkanlıların ve benzeri bir çok yerin kapatılması gerekmektedir.”

Yukarıdaki makam aracı ile ilgili ifadeler Taşıt Kanunu anlamında geçersiz olsa da (Grup Başkanları statüsü itibariyle makam aracı kullanamaz.) fiili uygulamanın bu yönde olduğu anlaşılıyor. Sonuçta fiili duruma göre yapılan yukarıdaki gerekçelerden bir kısmına katılmak veya tartışılmaya değer bulmak mümkün.

VDK’da grup başkanlıklarında asıl sorun, yukarıdaki gerekçelerden ziyade, Vergi Denetim Kurulu örgütlenme kurgusunda yatıyor. Bu nedenle, sorunu sadece Vergi Denetim Camiasının belli bir grubu penceresinden değil, tüm yönleriyle alıp tartışma herkes için daha yararlı sonuçlara uluşmaya kaktı sağlayacaktır. Yoksa başarısız bir VDK’da çok iyi imkanlara sahip olsanız da uzun sürmez. Tartışılırsınız.

Türkiye’de kurumsallaşma aşamalarının ciddi analiz ve gereklere göre gerçekleştirilme ihtiyacı var. A, B, C, Ç şeklindeki gruplandırmanın denetim elemanları birleştirilirken o dönemdeki yapıdaki eskiden gelen unsurları koruma gayreti gibi sun’i gerekçelere dayandığını kabul etmek gerek. İhtisas esaslı bir yapılanma görüntüsü altında, denetim elemanları arasındaki hiyerarşik durum kısmen muhafaza edilmeye çalışıldı. Çalışma ortamı, lojman, servis, denetlenen mükellef portföyü gibi ayrıcalıklar korundu.

Tabii bu arada, daha zor sınava girerek ve eğitim süreçlerinden geçerek mesleğe atandıkları gerekçesi ile bazı meslek gruplarının bu birleşmenin özde yanlış olduğu görüşüne sahip olduklarını belirtelim. Buna karşı olarak, aynı işi yapan denetim elemanları arasındaki özlük ve diğer haklar ile statü açısından farklılıkların varlığının kabul edilemez nitelikte olduğunun ileri sürüldüğü de bir gerçek. Bu tartışma ve argümanlar artırılabilir, uzlaşılmaz ve sonu gelmez bir şekilde sürdürülebilir. Ancak bizim yaklaşımımız, belli meslek mensupları veya grupları için değil, ülke için en iyi olanın ortaya çıkarılması ve uygulanması gayretine katkıda bulunmak veya en azından böyle bir tartışmaya ön ayak olmaktır.

Vergi denetiminde yeni kurgular yapılırken fayda/maliyet/ihtiyaç analizlerinin iyi yapılması gerekir. Türkiye’nin nasıl bir vergi denetim sistemine sahip olması gerektiği hususu ilgili taraflarla bir araya gelerek ciddi bir şekilde masaya yatırılmalı. Vergi müfettişinde aranan niteliklerden, müfettiş yardımcısı alım süreçlerine, sınav konularından sınavların tarafsızlığına, vergi müfettişlerinin özlük haklarından, niteliklerine, çalışma usul ve esaslarına, vergi müfettişlerinin bağımsız ve tarafsız denetim yapabilme kapasite ve imkanlarına, denetim yöntem ve uygulamalarına, örgütlenme şekline kadar pek çok konuda aksayan yönler ve atılması gereken adımlar var.

Bu kapsamda, grup başkanlıkları kapatılırken, bu grupların neden kurulduğu, geçen süre zarfında nelere cevap vermediği, ne tür sorunlara yol açtığı, kapatılması durumunda ne tür muhtemel etkilerinin ortaya çıkacağı, mevcut grup müdürlük bina, araç ve imkanlarının ne şekilde değerlendirileceği, kapatılan gruplardaki denetim elemanlarının açık kalan az sayıdaki grup binalarında yeterli çalışma yeri olmayacağı için ortaya çıkacak yeni bina ve diğer ihtiyaçların analizi, kapatılan grup merkezlerinde yürütülmesi gerekli denetimler için yapılacak turne maliyetlerinin analizi, kapatmanın ani mi yoksa aşamalı bir şekilde mi yapılmasının uygun olacağı gibi pek çok unsurun masaya yatırılarak böyle bir kararın alınmış olduğunu umuyoruz. Çok şey mi umuyoruz?

01.07.2019

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com