13. DİĞER ALACAKLAR hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar.

131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı

131 ortaklardan alacaklar hesabı “13-DİĞER ALACAKLAR” hesap grubundan yer alır. Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

131 Ortaklardan alacaklar hesabı, işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.

131 Ortaklardan Alacaklar Hesabının İşleyişi

Ortaklara borç verme ve benzer nedenlerle ortaklardan alacak doğması halinde bu 131 ortaklardan alacaklar hesabına borç, işletmenin söz konusu alacağı tahsil etmesi durumunda 131 no.lu hesaba alacak kaydedilir.

131 Ortaklardan Alacaklar Hesabının borç bakiyesi vermesi, ortağın işletmeye borçlu olması anlamını taşımaktadır.

Bölümlenmesi

Ortaklardan alacaklar hesabı toplu hesaptır. Her ortaktan alacak için ortaklardan alacaklar hesabı yardımcı defterlerde izlenir. İşletme ihtiyaçlarına göre gruplamalar da yapılabilir.

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI

131.001 Ahmet Akmaz

131.002 Mehmet Pekmez

131.003 Selami Gelmez

131 Ortaklardan Alacaklar Hesabının Değerlemesi

TL cinsinden alacaklar mukayyet (kayıtlı) değeri ile değerlenir.

Döviz cinsinden alacaklar, alacağın doğduğu gün döviz alış kuru üzerinden değerlenerek hesaba geçirilir. Alacağın tahsili veya dönem sonu değerlemesi aşamasında lehe veya aleyhe oluşan farklar için ilgili gelir tablosu hesapları (646,656) kullanılarak 131 no.lu hesaba yansıtılır.

İlgili Mevzuat VUK:

“Yabancı Paralar
Madde 280
(Değişik birinci fıkra: 26/6/1964 – 485/7 md.) Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.

Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tesbit olunur.

(Değişik: 22/7/1998 – 4369/7 md.) Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir. Bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, bu Kanunun 281 ve 285 inci maddeleri uyarınca değerleme günü kıymetine irca edilebilir. Ancak senette faiz oranının yazılı olmadığı durumlarda değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınır.”

Ülkemizde yabancı para borsası mevcut olmadığından yabancı para değerlemeleri Maliye Bakanlığınca belirlenecek kurlar üzerinden yapılacaktır. Maliye Bakanlığınca kur tespiti yapılmayan durumlarda TC Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan döviz alış kurları değerlemede dikkate alınacaktır. 

131 No.lu Hesaba İlişkin Örnek Muhasebe Kayıtları

Örnek: İşletme 10.01.2019 tarihinde ortaklarından Mehmet PEKMEZ’e 2.000 TL borç para vermiştir. Söz konusu borç ortak tarafından 20.03.2019 tarihinde nakit olarak işletmeye ödenmiştir.

—————— 10.01.2019 ———————

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                      2.000

131.01 Mehmet Pekmez 

100 KASA                   2.000

Ortaklardan Mehmet Pekmez’e borç verilmesi

—————— / ———————

—————— 20.03.2019 ———————

100 KASA    2.000

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                      2.000

131.01 Mehmet Pekmez 

Ortaklardan Mehmet Pekmez’in borcunu ödemesi

—————— / ———————

Ortaktan döviz cinsi alacağın önem sonunda değerlemesine ilişkin örnek: 

Örnek: Ortak Ahmet Akmaz işletmeden 20.10.2018 tarihinde 1.000 dolar borç almıştır. ilgili tarihte dolar kuru 1 dolar=5.20 TL’dir. 31.12.2018 tarihinde dolar kuru 5,60 TL’dir.

—————— 20.10.2018 ———————

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR           5.200

131.02 Ahmet Akmaz 

100 KASA                   5.200

Ortaklardan Ahmet Akmaz’a borç verilmesi 

—————— / ———————

—————— 31.12.2018 ———————

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                     400

131.02 Ahmet Akmaz 

646 KAMBİYO KÂRLARI   400

Ortaklardan Ahmet Akmaz’dan alacağın değerleme kaydı.

(1.000X5,60)-(1.000X5,20)=400

—————— / ———————

Anonim ve Limited Şirket Ortaklarının Şirkete Borçlanma Yasağı ve Aykırı Davranışın Cezası

31.08.2019

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com