07 Ağustos 2019 tarih ve 30855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 43) ile 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine eklenen Madde 227/B ile Hazine ve Maliye Bakanlığında “Teftiş Başkanlığı” kurulmuştur. Teftiş Başkanlığının kuruluş çalışmaları için de Mustafa TAŞKIN, “Teftiş Başkanı” olarak görevlendirilmiştir.

Teftiş Başkanlığında “hazine ve maliye müfettişi ve hazine ve maliye müfettiş yardımcısı” istihdam edilebilecektir. Peki, hazine ve maliye müfettişleri vergi inceleme yetkisine sahip midir? 

Teftiş Başkanlığının Görev ve Yetkileri

Hazine ve Maliye Müfettişlerinin vergi inceleme yetkisine sahip olup olmadığı hususunda söz söyleyebilmek için öncelikle  (1) Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 227/B maddesine bakmak gerekir. Söz konusu madde Teftiş Başkanlığını düzenlemektedir.

Maddeye göre Teftiş Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanının emri veya onayı ile Bakan adına aşağıdaki görev ve yetkileri kullanır:

a) Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatları ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarının her türlü faaliyet ve işlemleriyle ilgili olarak inceleme, denetim ve soruşturma işlerini yürütmek ve bu işlerle ilgili gerekli önlemleri almak veya aldırmak,

b) İlgili mevzuatın Bakanlığa tanıdığı inceleme, denetim ve soruşturma yetkisini Bakanlığın diğer hizmet birimlerinin görev alanına girmediği durumlarda kullanmak,

c) İç denetim birimi ve Bakanlığın diğer birimleri tarafından Teftiş Başkanlığına bildirilen konularda gerekli inceleme, denetim ve soruşturma faaliyetlerini yürütmek,

ç) Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

Teftiş Başkanlığına Verilen Görev ve Yetkileri Tek Tek İnceleyelim.

Yukarıda sayılan görev ve yetkilere bakarak Hazine ve Maliye Müfettişinin vergi inceleme yetkisine sahip olduğunu söylemek güç.

(a) bendinde sayılan yetkiler daha çok Bakanlığın merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatları ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarındaki inceleme, denetim ve soruşturmalara yönelik yetkiler içeriyor. Vergi inceleme yetkisine temas eden bir yönü yok.

(b) bendi ise oldukça muğlak bir şekilde düzenlenmiş. Birincisi, hukuk sistemimizde denetim, inceleme ve soruşturma ile ilgili olarak, ilgili mevzuatta Bakanlığa tanınan yetkilerden çok, bakanlık denetim elemanlarına tanınan yetkililer ağırlıkta. Bu nedenle “ilgili mevzuatın Bakanlığa tanıdığı inceleme, denetim ve soruşturma yetkisi” şeklinde belirtilen yetki belirsiz. İkinci olarak bu yetkiler diğer hizmet birimlerinin görev alanına girmediği durumda Hazine ve Maliye Müfettişi tarafından kullanılabilecek. Bu da garip bir durum. Bir yetki hem Bakanlığa tanınacak, hem diğer birimlerin görev alanına girmeyecek, hem de Teftiş Başkanlığının görev ve yetkileri içinde de açıkça belirtilmemiş olacak. Sizce bu kapsama hangi yetki girer? Vergi inceleme yetkisinin girmeyeceği kesin.

(c) bendindeki Bakan tarafından diğer işler kapsamına vergi inceleme yetkisini sokmak mümkün değil. Çünkü, vergi inceleme yetkisi VUK 135’te tanımlanmayan kişilere Bakan tarafından böyle bir görevlendirme yapılması Kanunen mümkün değil. Aksi iddia, Bakanın Maliye Uzmanlarına da vergi incelemesi yaptırtabilmesi gibi sonuçlara götürür bizi. Oysa, alanında uzman ve yetkin olan Maliye Uzmanlarına Kanunla vergi inceleme yetkisi verilmediği için, Bakan tarafından böyle bir görev verilemez. Verilse de ortaya çıkan raporlara dayanılarak yapılacak tarhiyat yargının müstekar kararları uyarınca geçersiz olur.

Teftiş Başkanlığının görev ve yetkilerini düzenleyen 227/B maddesinin (4) numaralı fıkrasında yer alan ” Teftiş Başkanlığının çalışma usul ve esasları, hazine ve maliye başmüfettişleri, müfettişleri ve müfettiş yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” hükmüne istinaden Yönetmelikle vergi inceleme yetkisinin verilmesi VUK 135 inci madde düzenlemesi karşısında mümkün değil.

Hazine ve Maliye Müfettişine Vergi İnceleme Yetkisi İçin VUK’ta Düzenleme Yapılmalı.

Teftiş Başkanlığı oluşturulmasının gerekçe ve amaçlarını tam olarak bilemiyoruz. Çünkü Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin genel ve madde gerekçeleri yok.  Ancak, (1) Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesindeki düzenlemede yer alan görev ve yetkiler aceleyle yazılmış gibi. Eskilerin deyimi ile “efradını cami, ağyarını mani” vasfından çok uzak.

Sanırım önümüzdeki dönemde, ortaya çıkan ihtiyaçlara göre Teftiş Başkanlığı şekillenecek, yetki ve görevleri değişecek, artacak veya azalacak. Ancak, Hazine ve Maliye Müfettişlerine vergi inceleme yetkisi verilmek isteniyorsa Vergi Usul Kanununun 135 inci maddesinde düzenlenme ihtiyacı ortada.

VUK 135 inci maddede vergi inceleme yetkisi olanlar mevcut haliyle aşağıdaki gibi:

“İncelemeye yetkililer:

Madde 135 – (Değişik: 7/7/2011-KHK-646/4 md.)

Vergi incelemesi; Vergi Müfettişleri, Vergi Müfettiş Yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır.

Gelir İdaresi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir.”

VUK’ta yapılacak düzenleme sonrası ikincil mevzuatta da, Hazine ve Maliye Müfettişlerince yazılacak vergi inceleme raporlarına ilişkin usul ve esaslar, RDK süreci ve benzeri pek çok konuda düzenleme yapılması gerekecek.

Hazine ve Maliye Müfettişleri, birden çok birimi ilgilendiren, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarda denetim ve soruşturmaları yürüten veya koordine eden, diğer Bakanlık müfettişleri ile ortak soruşturma ve denetimler yürütecek bir birim olarak tasarlanmış ve vergi inceleme yapması zaten öngörülmemişse, ilave bir düzenleme yapmaya da gerek bulunmuyor. Mevcut haliyle düzenleme zaten Hazine ve Maliye Müfettişlerine vergi inceleme yetkisi vermiyor.

Bu durumda, “vergi inceleme yetkisi” olmayan Hazine ve Maliye Müfettişliğine, “Vergi Müfettişlerince” ne kadar rağbet gösterileceğini de zaman gösterecek.

01.09.2019

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com