Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borçlarını vadesinde ödeyip, ödeyemeyeceğini, diğer bir ifade ile paraya çevrilebilecek aktif değerlerle kısa vadeli borçları arsındaki ilişkiyi gösterir. Bir bakıma likidite oranları işletmenin ödeme gücünü açıklar.

Bir işletmenin kısa vadeli borçları bir yıl içerisinde ödenmesi gereken borçları olup, dönen varlıklar arasında yer alan kalemlerle karşılanırlar. Dönen varlıklar, parasal kıymetlerle ile birlikte bir yıl içinde paraya çevrilmesi mümkün olan değerlerdir. Bu açıklamaya göre likidite oranlarında kullanılan bilanço hesapları, dönen varlıklar ve kısa vadeli borçları oluşturan hesap guruplarıdır.

A- İŞLETMENİN LİKİDİTE DURUMUNU ÖLÇEN ORANLAR:

1- CARİ ORAN:

cari oran = dönen varlıklar / kısa vadeli yabancı kaynaklar

Cari oranın en az 2 olması uygun görülür.

Cari oran hesaplanırken dönen varlıklar net değerler olarak alınmalıdır. Örneğin, şüpheli alacak karşılıkları, reeskont, iskonto ettirilen alacak senetleri alacaklardan, stok değer düşme karşılıkları stoklardan, hisse senetleri ve tahviller değer düşme karşılıkları menkul kıymetlerden düşülmelidir.

Dönen varlıklar, hazır değerler, hemen paraya çevrilebilecek hisse senedi ve tahviller, alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklardır.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar ise; işletmenin gelecek bir hesap döneminde ticari olmayan senetli ve senetsiz borçlardır.

Dönen varlıklar içinde parasal kıymetler yüzde olarak fazla ise, cari oran 2 den düşük de olsa, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneği bulunduğu anlaşılır. Eğer dönen varlıklara, duran değer özelliğini taşıyan varlıklar dahil edilmiş ise, cari oran 2 nin üzerinde olsa bile işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneği olduğunu ifade etmez.

Cari oranının 1 olması, işletmenin çalışma sermayesinin hiç olmadığını ortaya koyar. Hele oranın 1 den küçük olması, işletmenin parasal sıkıntı içinde bulunduğunu ifade eder.

2- LİKİDİTE ORANI: (ASİT TEST ORANI)

likidite oranı = dönen varlıklar – stoklar / kısa vadeli yabancı alacaklar ve ya;

likidite oranı = hazır değerler + menkul kıymetler + alacaklar / kısa vadeli yabancı alacaklar

Bu oranın 1 olması gerekir. Fakat bazı durumlarda bu oranın 1 den yukarıda olması beklenir. Örneğin işletme alacaklarını tahsil etmede güçlükler yaşıyorsa, bu oran 1 de olsa işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneği zayıflar.

3- HAZIR DEĞERLER ORANI (NAKİT ORANI)

nakit oranı = hazır değerler / kısa vadeli yabancı kaynaklar

Bu oranın 1 veya 1 den büyük olması gerekir. Bu oranın 0,20 nin altına düşmemesi önerilir. Bazen işletmelerin kısa vadeli borçları ödeme tarihleri farklı ise 0,50 olarak da yeterli olabilir.

4- STOKLARIN NET İŞLETME SERMAYESİNE ORANI:

stokların net işletme sermayesine oranı = stoklar / net işletme sermayesi

Bu oran, net işletme sermayesinin ne kadarlık bir kısmının stoklara bağlı kaldığını inceler.