Değersiz alacaklar V.U.K.‘nun 322 inci maddesinde düzenlenmiştir. Madde metni aşağıdaki gibidir:

“Değersiz Alacaklar

Madde 322

Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmıyan alacaklar değersiz alacaktır.

Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.”

Bir alacağın değersiz alacak kapsamında değerlendirilebilmesi için gerekli şartlar:

• Alacak, ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ile ilgili olmalıdır.
• Alacaklı, bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutulmalıdır.
• Alacağın tahsilinin imkansız hale geldiğinin kazai bir hükme (yargı kararına) veya kanaat verici bir vesikaya dayandırılması gerekmektedir.

Devamlılık getiren içtihat ve kararlarından esinlenerek, uygulamada bir alacağın değersiz alacak sıfatını kazanabilmesi için kanaat verici vesika sayılan belgelere ilişkin örnekler aşağıda verilmiştir.(Hasan Zeki SÜZEN, Ekrem KAYI, 2019 Yılı Dönem Sonu Çalışmalarında Dikkat Edilmesi ve Uyulması Gereken Konular, 2019)

1. Borçlunun gaipliğine ilişkin mahkeme kararı ve buna bağlı olarak herhangi bir mal varlığının bulunmadığına dair resmi makam belgesi,
2. Borçlunun herhangi bir mal varlığı bırakmadan ölümü ve mirasçıların da mirası reddettiklerine dair resmi belgeler,
3. Borçunun, alacaklı tarafından açılan davayı kazandığına dair, mahkeme kararı,
4. Mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçildiğine ilişkin olarak düzenlenmiş belgeler,
5. Alacaktan vazgeçildiğine dair konkardato anlaşması,
6. Borçlunun, ülkeyi dönmemek üzere terk ettiğini belirleyen gazeteler ve bunu doğrulayan resmi makam belgeleri. Örnek olarak, yabancı bir ülkeye kaçma ve sığınma talebine ilişkin belgeler verilebilir.
7. Borçlunun dolandırıcılıktan mahkum olması ve herhangi bir mal varlığı bulunmadığını belgeleyen resmi evrak ve diğerleri,
8. Medeni Kanunu’nun 31. ve izleyen maddelerine göre mahkemelerce borçlu hakkında verilen gaiplik kararı,
9. Borçlunun adresinin saptanmaması nedeniyle icra takibat dosyasının kaldırıldığını gösteren icra memurluğu yazısı,
10. Borçlunun ölümünü ve mirasçılarının bulunmadığını kanıtlayan resmi soruşturma belgesi,
11. Borçlunun ölümü ve mirasçılar adına Sulh Mahkemelerince verilmiş bulunan mirası ret kararı,
12. Gerek doğuşu gerekse vazgeçilmesi bakımından belli ve inandırıcı sebepleri olmak şartıyla alacaktan vazgeçildiğini gösteren anlaşmalar,
13. Ticaret mahkemesince borçlu hakkında verilmiş ve ilgili masa tarafından tasfiyeye tutulmuş bulunan iflas kararına ilişkin belgeler kanaat verici nitelikte belge veya belgeler sayılabilmektedir.

Bununla birlikte mükellefler eğer bir doğal afette (örneğin deprem gibi) maruz kalmışlar ise bu durumda aşağıda belirtilen ve mükelleflerce verilen belgeler kanaat verici belgeler olarak da kabul edilebilir:

1.Borçlunun borcunu ödeyemeyeğine ilişkin afet bölgesinde bulunan mahkemelerden almış olduğu belge,

Borçlunun borcunu ödeyemeyeceğine ilişkin bu tür bir belge temin etme imkanının bulunmaması veya depremde ölmesi, kaybolması durumunda afet tarihinden önceki tarihi içeren ve henüz tahsil edilmemiş olan alacağı gösteren faturanın, borçlunun bölgedeki valilik, ticaret odası veya bölgede görev yapan kriz masasından soruşturularak depremde zarar gördüğü veya ödeme gücünü yitirdiğine ilişkin bir hasar tespit tutanağı kanaat verici belge olarak kabul edilebilmektedir.

15.06.2020

vergidosyasi.com