Dr. Hasan AYKIN

GİRİŞ

Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde Vergi Suçları ve Cezaları düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında esas olarak iki tür ceza söz konusudur.

Bunlardan birisi mali boyutu olan vergi ziyaı cezasıdır. VUK’un 344 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde vergi ziyaı cezası üç kat, bu fiillere iştirak edenlere ise bir kat olarak uygulanır.

İkincisi ise hürriyeti tahdit edici mahiyette adli cezadır. 359 uncu maddede belirtilen fiillerin niteliğine göre 18 ay ila 5 yıl arasında hapis cezası söz konusudur.

Vergi kaçakçılığına ilişkin, mali boyutlu cezalara ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümleri uyulacak iken, adli nitelikli cezalar için Türk Ceza Kanununun genel hükümlerine müracaat etmek gerekecektir.

Bu durumda, kaçakçılık suçundan kaynaklı vergi ziyaı cezasında zamanaşımı için VUK hükümleri esas alınır iken, hapis cezası gerektiren fiiller için TCK’nın dava açma zamanaşımı sürelerine bakılacaktır.

VERGİ ZİYASI CEZASI İÇİN CEZA KESME ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Vergi ziyaı cezasında zamanaşımı konusu, VUK 374 üncü maddede düzenlenmiştir. Ceza kesmede zamanaşımı başlıklı maddede, vergi ziyaı cezasında cezanın bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın birinci gününden beş yıl geçtikten sonra ceza kesilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. VUK’un 114 üncü maddesinde düzenlenen takdire sevk işlemleri durumunda zamanaşımının uzamasına ilişkin ikinci fıkrası hükmü ceza zamanaşımı için de geçerli kabul edilmiştir. Dolayısıyla, bir vergi aslı için öngörülen tarh zaman aşımı ne ise, vergi ziyaı cezası kesmede zamanaşımı süresi de o kadardır. Bu süre de beş yıldır.

VERGİ SUÇLARI İÇİN DAVA AÇMA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Vergi suçlarının tabu olacağı zamanaşımı süresinin tayini için TCK’nın dava açma zamanaşımın düzenleyen maddesine müracaat etmek gerekir. Dava açma da zamanaşımı süresi 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 66 ncı maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddenin birinci fıkrasında kamu davasının;

a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,

b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,

c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,

d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,

e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,

geçmesiyle düşeceği hüküm altına alınmıştır.

VUK 359 uncu maddede yazılı kaçakçılık fiillerin en ağırı için öngörülen hapis cezasının üst limitinin 5 yıl olduğu dikkate alındığında, kaçakçılık suçları için dava açma zamanaşımı süresinin 8 yıl olduğu anlaşılmaktadır.

VERGİ ZİYAI CEZASI KESMEDE ZAMAN AŞIMININ BEŞ YIL VERGİ SUÇLARI İÇİN ZAMAN AŞIMI SÜRESİNİN SEKİZ YIL OLMASININ HUKUKİ SONUCU

Özellikle tarh zamanaşımı geçmiş, ancak vergi suçları için dava açma süresi geçmemiş durumlar için konu özellik kazanmaktadır. Tarh zamanaşımı, dolayısıyla ceza kesme zamanaşımı geçtiği için mükellef hakkında tarhiyata yönelik vergi incelemesi yapılması imkanı kalmamaktadır. Peki 359 uncu maddede yazılı bir vergi suçu fiilinin işlendiği yönünde kuvvetli delillere ulaşılmış ise ne olacaktır? İnceleme elemanı tarh zamanaşımı süresi geçtiği için eylemsiz mi kalacak, yoksa, Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmek üzere Vergi Suçu Raporu mu tanzim edecektir?

Yukarıdaki mevzuat hükümleri uyarınca, tarh zamanaşımı geçmiş olmasına rağmen, vergi suçu için sekiz yıl olan dava açma zamanaşımı süresi dolmamışsa, inceleme elemanı tarafından delillerin toplanarak vergi suçu raporu düzenlenerek vergi kaçakçılığı suçunun VUK 367 nci maddesinde öngörülen usullere riayet edilerek yetkili Cumhuriyet başsavcılığına bildirilmesi söz konusu olacaktır.

Dolayısıyla, tarh ve ceza kesme zamanaşımına uğramış dönemler için vergi tarhiyatı yapılamaması ve vergi ziyaı cezası kesilememesine rağmen, sekiz yıllık dava açma zamanaşımı süresi dolmamışsa, vergi suçu raporu düzenlenmesi, ilgililer hakkında vergi kaçakçılığı nedeniyle dava açılması ihtimali bulunmaktır.