Adli ve İdari yargı ayrımı kapsamında adli yargı mahkemeleri kategorik olarak aşağıda sunulmuştur. İdari yargı mahkemeleri için Tıklayınız. 

ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ

Adli yargı konu bakımından iki alt başlıkta incelenebilir:

1. Hukuk Yargısı
2. Ceza Yargısı

Adli yargı mercileri derece bakımından ise üç alt başlıkta sınıflandırılabilir:

1. İlk derece mahkemeleri
2. İstinaf
3. Temyiz

A- İLK DERECE ADLİ YARGI MAHKEMELERİ (MERCİLERİ)

I- HUKUK YARGISI (Medenî Yargı) :

1. Asliye Hukuk Mahkemeleri : Medeni yargı alanında genel yetkili mahkemeler asliye hukuk mahkemeleridir.
2. Sulh Hukuk Mahkemeleri: Mevzuatla belirlenmiş belli davaların görülmesine özgülenmiş mahkemelerdir. (Belirli davalar-HMK m.4: taşınmaz kirası, ortaklığın giderilmesi, ve benzerleri.)
3. Uzmanlık Mahkemeleri: Aile Mahkemeleri, Ticaret Mahkemeleri, İş Mahkemeleri, Tüketici Mahkemeleri, Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri, İcra Hukuk
   Mahkemeleri, Kadastro Mahkemeleri

II- CEZA YARGISI

1. Asliye Ceza Mahkemeleri: Ceza davalarında genel yetkili mahkeme asliye ceza mahkemeleridir.
2. Ağır Ceza Mahkemeleri: Ağır ceza mahkemeleri hapis cezasının süresi ve suçun niteliği itibariyle ceza davalarına bakan mahkemelerdir. Örneğin, 10 yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçlar + özel olarak belirtilmiş suçlar (yağma, resmi belgede sahtecilik, hileli iflas, ve benzeri suçlar.) ağır ceza mahkemelerinin görev alanına girer.
3. Uzmanlık Mahkemeleri: Çocuk Mahkemeleri, Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri, Fikrî ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemesi, İcra Ceza Mahkemesi

Not: Sulh Ceza Hâkimlikleri yukarıda belirtilen kategorilendirme kapsamında bir mahkeme türü değildir. Gözaltı, arama, yakalama, tutuklama, vb. kararların verilmesi şeklinde görev ifa eder.

B- İSTİNAF – BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ

İlk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı, istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf incelemesinde hem vakıa hem hukuk değerlendirmesi yapılır. Başvuru üzerine

1. Başvurunun reddi (+düzeltme),
2. İlk derece mahkemesinin hükmünün bozulması ya da
3. Davanın BAM tarafından yeniden görülmesi kararı verilir.

İlk derece mahkemesi karara uymak zorundadır.

Bölge adliye mahkemeleri hukuk daireleri ve ceza daireleri şeklinde örgütlenir. Her ilde bulunmaz. Belli bölgeyi kapsayan tüm iller için yetkilendirilir. Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Gaziantep, Samsun, Erzurum, Adana, Bursa, Konya, Sakarya, Diyarbakır, Kayseri, Trabzon, Van illerinde olmak üzere 15 Bölge Adliye mahkemesi bulunmaktadır.

Bölge adliye mahkemelerinin bulunduğu iller ve ceza ve hukuk daire sayıları aşağıda sunulmuştur:

Bölge adliye mahkemelerinin yetkili olduğu illeri gösterir harita:

C- TEMYİZ – YARGITAY

Yargıtay, ceza ve hukuk yargısı için, üst derece mahkemesidir. Bölge adliye mahkemeleri kararlarının “temyiz merciidir.”

Temyiz incelemesinde, vakıa incelemesi ya da yeniden yargılama yapılmaz, bölge adliye mahkemesi kararının hukuka uygunluğunun denetimi yapılır. Buna göre «onama» veya «bozma» kararı verilir.

Hukuk İşleri Daireleri ve Ceza İşleri Daireleri. Bu daireler tarafından verilen kararları Bölge Adliye Mahkemeleri direnebilir.

Hukuk Genel Kurulu ve Ceza Genel Kurulu: Kararı kesindir BAM uymak zorundadır.

08.07.2020

vergidosyasi.com

Kaynaklar:

hsk.gov.tr

yargitay.gov.tr

Barış TEKSOY, Mahkemeler (Adli Yargı-İdari Yargı-HSK)