Beyannameli mükellefiyet, mükelleflerin vergilerinin, nihai aşamada, beyannameye dayanılarak hesapladığı vergi rejimidir.

Beyannameli mükellefiyet sistemi, vatandaşlarda vergi bilincini artıran bir unsurdur. Beyannameli mükellefiyet aynı zamanda; mükelleflerin medeni, sosyal ve ekonomik durumlarının kavranarak, muhtemel tüm giderlerinin indirimine imkan tanımak suretiyle vergilendirilmelerine, çoğu kez de vergi iadesi almalarına imkan tanır.

Aktif (faal) gelir vergisi mükelleflerinin, başka bir deyişle beyannameli gelir vergisi mükellefi sayısının toplam nüfusa oranının yüksekliği ülkedeki vergi sisteminin adaletli  olup olmadığı ve vergi idaresinin gelişmişlik düzeyi ile de doğrudan ilgilidir. Gelişmemiş vergi idareleri, daha kolaycı götürü yöntemleri tercih ederek, beyannameli mükellefiyeti en düşük seviyede tutarlar.

Aşağıda, OECD tarafından yayımlanan Vergi İdareleri 2017 (Tax Administrations 2017) isimli çalışmada yer alan beyannameli mükellefiyete ilişkin karşılaştırmalı verinin yer aldığı şekil sunulmuştur:

Yukarıdaki şekle göre Türkiye, kayıtlı (beyannameli) aktif mükellef sayısının toplam nüfusa oranı açısından OECD ülkeleri ile bazı seçilmiş diğer ülkeler arasında son sırada yer almaktadır.

GİB verilerine göre 2017 Aralık ayı itibariyle gelir vergisi faal mükellef sayısı 1.877.128 kişidir. TÜİK verilerine göre 2017 sonu itibariyle Türkiye nüfusu 80.810.525 kişidir. İki rakamı oranladığımızda beyannameli gelir vergisi mükellefinin toplam nüfusa oranının %2,32 olduğu anlaşılmaktadır. Bu oran, Türkiye’de bu konuda ciddi adımların atılması gereğine işaret etmektedir.

Türkiye’de ücret geliri elde edenler olmak üzere, gelir vergisi mükelleflerinin beyannameli mükellefiyete geçmesi, mükelleflerin medeni, sosyal, ekonomik ve benzeri durumlarının kavranarak daha adil bir şekilde vergilendirilmelerine imkan tanıyacaktır. Pek çok vatandaşımızın, mevcut uygulamada gider unsuru olarak dikkate alınmayan çoğu harcaması beyannameli mükellefiyet sistemi ile gider yazılabilecek, ödenmesi gereken gerçek vergi rakamına ulaşılması mümkün hale gelecektir.

Beyannameli mükellefiyet sistemi, amacına uygun olarak, doğru bir şekilde kurgulanabilirse adaletli vergi sistemi için  önemli bir adım atılmış olacaktır.  Bu sayede, mevcut durumda vergi ödeyen pek çok çalışanın iade alması söz konusu olabilecektir.

29.04.2018

Hasan AYKIN

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergidosyasi.com adresindeki  aktif linkine yer verilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanamaz.