Herhangi bir ayrım yapılmaksızın tüm mal ve hizmetler üzerinden alınan tüketim vergileri genel tüketim vergileri olarak adlandırılırken sadece seçilmiş mallar üzerinden alınan ve üreticiden tüketiciye kadar olan sürecin belli bir aşamasında alınan vergilere de özel tüketim vergileri denilmektedir.

Genel satış vergileri, katma değer vergisi genel tüketim vergilerine örnek verilebilir. Günümüzde en yaygın genel tüketim vergisi katma değer vergisidir. 2018 itibariyle 168 ülkede uygulanmaktadır.

Özel tüketim vergisi hem lüks malların vergilendirilmesi hem de tüketici tercihlerinin etkilenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Günümüzde akaryakıt ürünleri, alkollü içecekleri, tütün mamulleri ile bazı lüks mal gurupları özel tüketim vergisinin kapsamına girmektedir. Özellikle tütün ürünlerinin vergilendirilmesinde sağlık gerekçeleri önemli rol oynamaktadır. Bu alanda Dünya Sağlık Örgütünün önemli çalışma ve yönlendirmeleri söz konusudur.

Tüketim vergilerinin tercih edilmesinin bir nedeni de vatandaşların vergilendirmeye olan tepkilerinin azaltılmasıdır. Tüketim vergileri dolaylı vergilerdir. Dolaylı vergilerde mali anestezi imkanı yüksektir. Bu vergilerin anestezik özelliği yoğun şekilde tercih edilmesine neden olmaktadır. Ancak vergi adaleti ilkesi açısından ciddi şekilde tartışma konusu olmaktadır.

Tüketim vergilerinin bir özelliği de, oran artışı veya vergileme tekniğindeki değişimlerin etkilerinin görülmesinin gelir veya kurumlar vergisi gibi dolaysız vergilere göre daha hızlı olmasıdır. Bu ürünlerdeki vergi artışlarına yönelik politikaların sonuçları daha hızlı görülmektedir.

25.01.2019

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com