VERGİ USUL

BİRİNCİ VE İKİNCİ SINIF TÜCCAR KAVRAMLARI

By on

Vergi Usul Kanununda tüccarlar defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılmıştır:

1- Birinci sınıf tüccarlar: Bunlar bilanço esasına göre defter tutmaktadırlar.

2- İkinci sınıf tüccarlar: Bunlar işletme hesabı esasına göre defter tutmaktadırlar.

Vergi Usul Kanununda önce kimlerin bilanço esasına göre defter tutacağı belirlenmiş, bu belirlemeler dışında kalan tüccarların ise işletme hesabı esasına göre defter tutması esası getirilmiştir.

BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTACAK TACİRLER

Bilanço esasına göre defter tutacak tacirlere ilişkin şartlar 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinde aşağıdaki şekilde belirlenmiştir (parantez içindeki rakamlar İLGİLİ YILDA GEÇERLİ defter tutma hadlerini ifade etmektedir):

  • Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 7.200.000.000 (2017 YILI İÇİN 170.000 Tl, 2018 YILI İÇİN 190.000 TL, 2019 YILI İÇİN 230.000 TL; 2020 Yılı İçin 280.000 TL, 2021 Yılı için 300.000 TL ) lirayı veya satışlarının tutarı 8.640.000.000 (2017 YILI İÇİN 230.000, 2018 YILI İÇİN 260.000 TL, 2019 YILI İÇİN 320.000 TL; 2020 Yılı için 390.000 TL, 2021 Yılı için 420.000 TL  ) lirayı aşanlar;

  • Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı 3.600.000.000 (2017 YILI İÇİN 90.000, 2018 YILI İÇİN 100.000 TL, 2019 YILI İÇİN 120.000; 2020 Yılı için 140.000, 2021 Yılı için 150.000 TL ) lirayı aşanlar;
  • 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı, işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte  yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 7.200.000.000 (2017 YILI İÇİN 170.000 Tl, 2018 YILI İÇİN 190.000 TL, 2019 YILI İÇİN 230.000; 2020 Yılı İçin 280.000 TL, 2021 Yılı için 300.000 TL ) lirayı aşanlar; Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.);

  • Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzelkişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);

    İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.

Burada ilan edilen tutarların, takip eden dönemde tutulacak defter ve sınıf belirlenmesinde kullanıldığı hususuna dikkat etmek gerekir. Örneğin: VUK 177 inci maddede yer alan ve 01.01.2018 tarihinden itibaren geçerli hadlere ilişkin tutarlar 2019 yılında uygulanacak sınıf ve tutulacak defterlerin belirlenmesi için yapılacak hesapta kullanılacaktır. Benzer şekilde 2019 yılı için yayımlanan tutarlar 2020 yılında uygulanacak sınıf ve tutulacak defterlerin belirlenmesinde esas alınacaktır. 

İŞLETME HESABI ESASINA GÖRE DEFTER TUTACAKLAR 

Vergi Usul Kanununun 178 inci maddesi uyarınca; aşağıda yazılı tüccarlar II’nci sınıfa dahildirler:

  1. 177’inci maddede yazılı olanların dışında kalanlar; Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler.

Yeniden işe başlıyan tücarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II’nci sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler.

TÜCCAR SINIFLARININ BELİRLENMESİ VE DEFTER TUTMA HADLERİ

Birinci Sınıftan İkinci Sınıfa Geçiş ve İkinci Sınıftan Birinci Sınıfa Geçiş hesabı için son VUK 177 inci maddesinde ilgili yıllar için geçerli son üç yıla ilişkin rakamlara (hadlere) ihtiyaç duyulur.  Bu rakamlar aşağıda sunulmuştur: 

Bilanço hesabı esasına göre defter tutma hadleri 2017 2018 2019 2020
1- Yıllık;
– Alış tutarı 170.000 190.000   230.000 280.000
– Satış tutarı 230.000 260.000 320.000 390.000
2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı 90.000 100.000 120.000 140.000
3- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 170.000 190.000 230.000 280.000

Örneğin 2020 yılında mükellefin hangi sınıfa dahil olacağı ile ilgili hesapta, VUK 179 ve 180 inci maddelerde yer alan düzenlemeler dikkate alınarak yukarıdaki rakamlar kullanılacaktır. VUK 177 inci maddede yer alan ve 01.01.2019 tarihinden itibaren geçerli hadlere ilişkin tutarlar 2020 yılında uygulanacak sınıf ve tutulacak defterlerin belirlenmesi için yapılacak hesapta kullanılacaktır. 

İŞ HACMİ AÇISINDAN BİRİNCİ SINIFTAN İKİNCİ SINIFA GEÇİŞ

İş hacmi bakımından I’inci sınıfa dahil olan tüccarların durumları aşağıdaki şartlara uyduğu takdirde, bunlar, bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak, II’nci sınıfa geçebilirler:

1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlerden % 20’yi aşan bir nispette düşük olursa, veya;

2. Arka arkaya üç dönemin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20’ye kadar bir düşüklük gösterirse.

İŞ HACMİ AÇISINDAN İKİNCİ SINIFTAN İKİNCİ SINIFA GEÇİŞ

iş hacmi bakımından II’nci sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak I’inci sınıfa geçerler:

1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlerden % 20’yi aşan bir nispette fazla olursa, veya;

2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20’ye kadar bir fazlalık gösterirse.

İLGİLİ MEVZUAT: 

213 sayılı Vergi Usul Kanunun Birinci ve İkinci Sınıf Tüccarlar ile Sınıf Değiştirmeye ilişkin hükümleri: 

“Birinci Sınıf Tüccarlar
Madde 177
(Değişik 30/12/1980 – 2365/26 md.) Aşağıda yazılı tüccarlar, I’inci sınıfa dahildirler:

1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 7.200.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2018’dan itibaren 190.000 -TL) veya satışları tutarı 8.640.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2018’dan itibaren 260.000 -TL) lirayı aşanlar

2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı 3.600.000.000 lirayı (490 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2018’dan itibaren 100.000 -TL) aşanlar;

3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 7.200.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2018’dan itibaren 190.000 -TL) lirayı aşanlar;

4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.);

5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerininin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);

6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.”

İkinci Sınıf Tüccarlar
Madde 178
Aşağıda yazılı tüccarlar II’nci sınıfa dahildirler:
1. 177’inci maddede yazılı olanların dışında kalanlar;

2. Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler.

Yeniden işe başlıyan tücarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II’nci sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler.

Sınıf Değiştirme
Madde 179
a) (I)’inciden (II)’nciye geçiş: İş hacmi bakımından I’inci sınıfa dahil olan tüccarların durumları aşağıdaki şartlara uyduğu takdirde, bunlar, bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak, II’nci sınıfa geçebilirler:

1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlerden % 20’yi aşan bir nispette düşük olursa, veya;

2. Arka arkaya üç dönemin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20’ye kadar bir düşüklük gösterirse.

Sınıf Değiştirme
Madde 180
b) (II)’nciden (I)’inciye geçiş: İş hacmi bakımından II’nci sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak I’inci sınıfa geçerler.

1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlerden % 20’yi aşan bir nispette fazla olursa, veya;

2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi 177’nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20’ye kadar bir fazlalık gösterirse.

VUK 177 inci maddede yer alan 01.01.2018’den itibaren geçerli had ve tutarları belirleyen VUK Genel Tebliği

22.03.2017

Güncelleme 1: 02.01.2019 

Güncelleme 2: 30.12.2019

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com

Categories: VERGİ USUL

Tagged as: , , , , , , , , ,