Türk Dil Kurumu’nun Güncel Türkçe Sözlüğünde “teşvik” kavramı, “isteklendirme”, “özendirme” karşılığı olarak yer almaktadır.

İncekara ise (1995:9) ekonomi terimi olarak teşvikleri, belirli ekonomik faaliyetlerin diğerlerine oranla daha fazla ve hızlı gelişmesini sağlamak amacıyla, kamu tarafından çeşitli yöntemlerle verilen maddi ve/veya gayri maddi destek, yardım ve özendirmeler olarak tanımlamaktadır. Bu özellikleri ile itibariyle teşvikler özel ve seçici olmak zorundadır.

Yatırım teşvikleri ise, genel olarak hükümet tarafından belirli bölge veya sektörlere  yatırım yapılması amacıyla bu alana yapılacak yatırımlara sağlanan ölçülebilir avantajlar olarak tanımlanabilir. Bu avantajlar yatırımcının karını artıracak türden olanlarla, yatırımcıların maliyetlerini ve risklerini azaltacak türden teşvikler de olabilir(UNCTAD, 2000:11).

Uygulamada teşvik kavramı yerine sübvansiyon, devlet yardımı, iktisadi gayeli mali yardım, üreticiye yapılan transfer harcamaları, primler, destekler, uygun koşullu krediler gibi diğer bazı kavramlar da kullanılmaktadır. Bu kavramlar, kullanıldığı yer ve amaca göre bazen farklı bazen aynı anlamlar içerebilmektedir (Duran, 2003:6).

Özellikle Dünya Ticaret Örgütü öncülüğünde hazırlanan çok taraflı uluslararası anlaşmalarda teşvik kavramı yerine genelde sübvansiyon (subsidy), Avrupa Birliği mevzuatında ise devlet yardımları (state aid) kavramları kullanılmaktadır.

Çoğu kez teşvik ile ifade edilen unsurları da içerecek şekilde kullanılan sübvansiyon sözcüğü, Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te “devletçe yapılan para yardımı, destekleme” karşılığı olarak yer almaktadır. Pek çok tanımdan hareketle sübvansiyon tarafından, devlet ve devlete bağlı kamu kurumlarının bizzat veya görevlendirdikleri diğer kurumlar aracılığı ile, üretimi çeşitli şekillerde etkilemek ve üreticileri teşvik ve himaye etmek amacıyla özel teşebbüslere denk bir karşılık beklemeksizin yaptıkları nakdi ve nakit olarak ifade edilebilen yardımlar olarak tanımlanmıştır.

Dr. Hasan AYKIN

Kaynaklar:

DURAN, M. Sungur , Teşvik Politikaları ve Doğrudan Sermaye Yatırımları, Ankara, Hazine Müsteşarlığı Araştırma Dizisi:33.

İNCEKARA, Ahmet  1995    Türkiye’de Teşvik Sistemi, İstanbul: İTO Yayınları 1995/10.

UNCTAD 2000    Tax Incentives and Foreign Direct Investment A Global Survey, ASIT Advisory Studies No. 16, UNCTAD/ITE/IPC/Misc.3, Geneva.