Denetim Nedir?

Türk Dil Kurumu tarafından “denetleme”, “bir işin doğru ve yönetime uygun olarak yapılıp yapılmadığını incelemek, murakabe etmek, teftiş etmek, kontrol etmek” olarak tanımlanmaktadır. Denetimle ilişkili olarak aynı veya yakın anlamda kullanılan pek çok kavram bulunmaktadır. Araştırma, kovuşturma, soruşturma, inceleme, revizyon, kontrol, teftiş, murakabe kavramları bunlardan bazılarıdır.

Denetimi tanımlamak amacıyla yapılmış pek çok çaba bulunmaktadır. Yapılan bir tanıma göre denetim; yasal, bilimsel, düşünsel yöntemlerle önceden belirlenen standartlardan hareket edilerek işlemlerin ve mevcut uygulamaların bu standartlara uygunluğunun araştırılması, uyumsuzlukların belirlenmesi, giderilmesi ve gelecekte de bu tür risklerin ortaya çıkmaması için yapılan risk ve sistem bazlı proaktif incelemelerdir (Aksoy, 2006, s. 47)

Vergi Denetimi Kavramı

Vergi denetimi, mükelleflerin vergilendirme işlemlerinde yasalara uyup uymadığının denetlenmesi olarak tanımlanabilir. (Saban, 2000, s. 34).

Vergi denetimi, vergi idaresinin ve vergi yükümlülerinin ilgili kanunlarla saptanan kurallar çerçevesinde hareket edip etmediklerinin kontrolüdür. (Güredin, 1988, s.5).

Başka bir tanıma göre vergi denetimi; devletin yetkili organları tarafından gerçekleştirilen, vergi güvenliğini sağlamaya yönelik çeşitli tedbirleri ve teknikleri kapsayan ve devamlılık özelliği olan bir faaliyettir.(Hesap Uzmanları Kurulu, 1995, s.214).

Özer (1997, s. 89) tarafından denetim, vergi kanunlarında yer alan hükümlere uyulup uyulmadığı, mali bilanço ve gelir tablosunda yer alan karın ve buna bağlı olarak hesaplanan verginin doğru hesaplanıp hesaplanmadığı, işlemlerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı amacına yönelik olarak yapılan denetim şeklinde tanımlanmıştır.

Vergi idaresinin mükellefe yönelik denetimi “vergi yükümlüleri ve sorumlularının vergilendirmeyle ilgili yasal düzenlemelere uyup uymadıkları, vergilendirmeyle ilgili işlemlerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespitine yönelik olarak vergi idaresinin yetkili memurları tarafından kamusal güce dayalı olarak yapılan, hukuki sonuçlar doğuran devamlı kontrollerdir.” şeklinde de tanımlanmaktadır. (Çavuş, 2006, s. 6)

Can’a göre vergi denetimi, geniş anlamıyla, yönetimin ve mükelleflerin yasalarla saptanan ilkeler çerçevesinde hareket edip etmediklerinin belirlenmesidir. Bu anlamda denetim, vergi yönetiminin teftişi, vergi incelemesi ve vergi kontrolüdür. (Can, 1981, s.66)

VERGİ DENETİMİNİN KAPSAMI

Vergi denetimi kavramı da kapsamlıdır. Bu kavramın içersinde, vergi idaresinin yükümlüyü denetim yolları olan yoklama, inceleme, arama ve bilgi toplamanın yanında vergi idaresinin iç denetimi (teftiş), beyanname kontrolü gibi dolaylı vergi denetim yollarıyla, 3568 Sayılı Yasa kapsamında “tasdik” uygulaması, vergi kaçakçılığı suçları kapsamında Masak denetimi ve mali polis denetimi de girer. (Çavuş, 2006, s.17)

Vergi incelemesi (VUK.m.134-141) vergi hukukunda mükellefleri denetleme araçları arasında en önemlisidir.

KAYNAKLAR

Aksoy, Tamer, Tüm Yönleriyle Denetim, Yetkin Yayınları, 2006, Ankara, s. 47.

[3] Auditing Concepts Committee: Report of tha Committee on Basic Auditing Concepts. The Accounting Review. Vol. 47, 1972, s.18’den aktaran Güredin, Ersin, Denetim, Muhasebe  Entstitüsü Yayın Noı:50, İstanbul, TY, s. 5.

Can, İsmail, “Türkiye’de Vergi Denetimi Uygulaması ve Eleştirisi”, Maliye Dergisi, Maliye Tetkik Kurulu, Sayı;53, Eylül-Ekim 1981.

Çavuş, Adnan, Vergi İdaresinin Yükümlüyü Denetim Yolları, Doktora Tezi, Marmara Ü. SBE, 2006.

Güredin, Ersin, Denetim, İ.Ü. İşletme Fak. Muhasebe Enstitüsü, Yayın No:57, İstanbul 1988.

Hesap Uzmanları Kurulu, Türk Vergi Sistemi ve 50.Yılında Hesap Uzmanları Kurulu, Hesap Uzmanları Kurulu Yayını, İstanbul 1995, s.214.

Özer, Mevlüt, Denetim-1, 1.Baskı, Ankara 1997, s.89

Saban, Nihal, (2000). Türk Yargı Sisteminin Etkinliği Araştırma Projesi Vergi Yargısının Etkinliği Araştırma Raporu, TESEV, İstanbul, 2000.

NOT: BU YAZIYA İLAVELER YAPILACAKTIR.