Dr. Hasan AYKIN

Vergi Kanunları ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında 7103 sayılı Kanun 27.03.2018 tarih ve 30373 sayılı Resmi Gazete (2. Mükerrer) yayımlandı.

Torba Kanun formatındaki yasada pek çok konu var. Bu kadar konu arasında yapılan düzenlemelerden birisi de VUK 353 üncü maddedeki özel usulsüzlük cezalarına ilişkin. Önemli değişiklikler yapıldı. Ancak pek çok önemli değişikliğin arasında kaynaması muhtemel.  Düzenlemelerin özü şu; idare, yargı önünde savunmakta sıkıntı çektiği pek çok hususu ve yorumla yön verdiği ceza uygulamasını kanun düzenlemesi haline getirdi. Bu kapsamda elektronik fatura yerine kağıt fatura düzenlenmesinin özel usulsüzlük ile cezalandırılması hususu Kanuna girdi.

Aşağıda konunun kısa geçmişini, yapılan değişikliği ve etkilerini ana hatları ile işlemeye çalıştık.

E-Fatura Yerine Kağıt Ortamında Fatura Düzenlenmesine İlişkin İdarenin Görüşü

Elektronik fatura (e-fatura) düzenlenmesi gerekirken bunun yerine kağıt ortamında fatura düzenlenmesi ile ilgili idarenin görüşü uzun müstekar hale gelmiştir.

İdarenin istikrar kazanan görüşüne göre;

1- e-fatura yerine kağıt fatura formunda düzenlenen fatura içeriği gider olarak kabul edilebilir,

2- Söz konusu faturada yer alan KDV tutarı indirim konusu yapılabilir.

3-Ancak düzenlenmesi gereken e-fatura düzenlenmediği için Vergi Usul Kanununun özel usulsüzlük ve cezalarını düzenleyen 353 üncü maddesinin birinci bendi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekir.

Aşağıda konuya ilişkin bir özelgenin ilgili  kısmı sunulmuştur:

“Diğer taraftan, kağıt ortamında bir fatura düzenlense bile, zorunluluk kapsamındaki mükelleflerin düzenlemesi gereken asıl belge olan e-faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren 7 gün içinde düzenlenmemiş olması durumunda, düzenlenmeyen efatura için bu belgeyi düzenlemek ve almak zorunda olanlara Kanunun 353 üncü maddesinin birinci bendine göre özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gerekmektedir.”  Gelir İdaresi Başkanlığı Sakarya Vergi Dairesi Başkanlığının 24.11.2015 tarih ve 41931384-105[Mük.257-2014-11]-73 sayılı özelgesi

E-Fatura yerine Kağıt Fatura Düzenlenmesi ve Alınmasının Cezası Ne Kadar?

Kesilecek ceza tutarı ise her bir belge için 490 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2018’den itibaren geçerli olmak üzere 240 TL liradan aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının % 10’u nispetindedir.

Örneğin, 100.000 TL tutarındaki bir işleme ilişkin olarak e-fatura yerine kağıt ortamında fatura düzenlenmesi durumunda söz konusu tutarın yüzde onu olan 10.000 TL, 240 liranın üzerinde olduğu için alıcı ve satıcı için ayrı ayrı  10.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilmesi söz konusu olacaktır.

7103 sayılı Torba Kanunla Yapılan Nedir?

İdarenin yukarıdaki uygulaması doğrudan Kanuni dayanağa sahip değildi. İdari dolaylı bir yorum yöntemi ile ceza uygulama yoluna gitmekte idi. Yorum ise, “Sen e-fatura formunda düzenlenmesi gereken belgeyi düzenlemediysen, hiç fatura düzenlememiş sayılırsın. Düzenlenmeyen faturalar için de VUK 353-1 hükmüne göre özel usulsüzlük cezası kesilir.” şeklindeydi.  Kanuni dayanaktan yoksun böyle bir yoruma dayalı ceza uygulamaları, mükelleflerce sık bir şekilde yargı organları önünde ihtilaf yaratılmasına neden olmaktaydı.

İdare ihtilaf konusu olan söz konusu sorunu, yoruma dayalı uygulamasını 7103 sayılı Torba yasa ile bu kez Kanun hükmü haline getirilmesini sağlamak yoluyla, kendisi açısından, çözmeye çalıştı. Söz konusu düzenleme aşağıda. İlgili bölüm tarafımızdan koyu yazılmıştır.

Düzenleme, İhdas Amacı ve Orantılılık Açısından Sıkıntılı Olup Pek Çok Mükellefin Haksız Yere Ağır Cezalarla Tecziyesine Yol Açabilir.

İdarenin daha önceki uygulamasını, kanuni dayanaktan yoksun, uygulanan ceza ile öngörülen ceza arasındaki orantısızlık gibi unsurlar açısından, yanlış bulduğumuz gibi,  yanlış uygulamanın bu kez yargı organları önünde mükellefin elini kolunu bağlayacak şekilde Kanun hükmü haline getirilmesini de yanlış buluyoruz.

VUK 353 üncü maddesinin birinci bendinin asıl ihdas amacı; usule ilişkin eksik, hata ve gecikmeleri cezalandırmak değildir. Tamamen beyan dışı bırakmak amacıyla fatura veya diğer belgelerin hiç düzenlenmemesi veya tutarın gerçek durumun altında gösterilmesi durumlarını engellemeye matuf bir cezai düzenlemedir. Başka bir deyişle vergi kaçırma fiiline karşı bir bir tedbirdir. Bu nedenledir ki öngörülen ceza, belli tutarın altında olmamak üzere %10 gibi oldukça yüksek nispi bir cezadır.

Mükelleflerin herhangi bir şekilde matrah azaltıcı amaca yönelik olmadan yapacakları basit hataların (e-fatura yerine kağıt ortamında fatura düzenlenmesi gibi) bu denli yüksek mali cezalarla cezalandırılmasının cezalarda orantılılık ve hakkaniyet ilkesine uygun olmadığını düşünmekteyiz.

Düzenleme Ne Şekilde Yapılabilirdi? 

E-fatura yerine kağıt ortamında fatura düzenlenmesi durumunda matrahı etkileyen bir husus yoktur. Bu nedenledir ki, idare bu faturaların içeriğinin satıcı açısından hasılat, alıcı açısından maliyet veya gider unsuru olarak alınmasını kabul etmektedir. Aynı şekilde KDV düzenlemeleri açısından da bir sıkıntı görmemektedir. Hal böyle olunca, buradaki sorun, şekle mütealliktir.  İdare bu şekli hususa büyük önem veriyor ve e-fatura sisteminin bir şekilde etkin şekilde işlemesine istiyorsa, belge üzerindeki rakamın %10’u gibi yüksek bir ceza yerine, yapılan hata veya mevzuata aykırılık ile orantılı şekilde maktu bir ceza öngören taslak hazırlar ve bunu da 353 üncü maddeye yeni bir bent ilave edilmesi için yasa koyucuya sunmak şeklinde gerçekleştirebilirdi. Şekli hata veya eksikliği cezaya matuf, fiil ile orantılı bir ceza düzenlemesi, son dönemde mükellefin sorunlarına çözüm odaklı bakma stratejisi geliştiren Maliye Bakanlığı için, daha uygun bir yaklaşım tarzı olurdu. Umarız yakın dönemde bu noktaya gelinir.

Kendisine Fatura Uluşan Mükelleflerin Cezaya Muhatap Olmamak İçin Gecikmeden Yapması Gereken İşlemler

Özellikle kendisine e-fatura yerine kağıt ortamında düzenlenen fatura verilen mükellef açısından durum daha da vahimdir. Bazı mükelleflerin kendilerine atfedilemeyecek bir hata nedeniyle çok yüksek külfetlere katlanması mümkündür. Bu nedenle, mükelleflerin ellerine geçen her faturanın e-fatura olarak mı yoksa kağıt ortamında düzenlenebilecek bir fatura mı olduğunu tetkik etmeleri büyük önem kazanmıştır.

Eğer e-fatura yerine kağıt ortamında fatura düzenlenmişse Türk Ticaret Kanununda yer alan faturaya itirazdaki 8 günlük süreyi ve malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren 7 gün içinde düzenlenmesi gereği hususunu da dikkate alarak  mükelleflerin uygun yöntemlerle faturaya itiraz etmeleri gerekir. 

30.03.2018

vergidosyasi.com

Not: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve yazının vergidosyasi.com adresindeki aktif linkine yer verilerek alıntı yapılabilir. AYNEN YAYIMLANAMAZ.