120 Alıcılar Hesabı

120 Alıcılar Hesabı, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.

120 Alıcılar Hesabının İşleyişi :

Senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde (ödemeler, aktarmalar ve hesaben mahsuplar dahil) alacak kaydedilir.

Bölümlenmesi

Alıcılar hesabı toplu hesaptır. Her alıcının hesabı yardımcı defterlerde izlenir. İşletme ihtiyaçlarına göre gruplamalar da yapılabilir.

120 ALICILAR HESABI

120.001 Ahmet Akmaz

120.002 Mehmet Pekmez

120.003 Selami Gelmez

120 ALICILAR HESABININ DEĞERLEMESİ

TL cinsinden alacaklar mukayyet (kayıtlı) değeri ile değerlenir.

Mevduat veya kredi sözleşmesine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacaktır. Dolayısıyla, dönemsel gelir tahakkuklarının yapılması sağlanmalıdır.

Döviz cinsinden alacaklar, alacağın doğduğu gün döviz alış kuru üzerinden değerlenerek hesaba geçirilir. Alacağın tahsili veya dönem sonu değerlemesi aşamasında lehe veya aleyhe oluşan farklar için ilgili gelir tablosu hesapları (646,656) kullanılarak 120 no.lu hesaba yansıtılır.

İlgili Mevzuat VUK:

“Yabancı Paralar
Madde 280
(Değişik birinci fıkra: 26/6/1964 – 485/7 md.) Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.

Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tesbit olunur.

(Değişik: 22/7/1998 – 4369/7 md.) Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir. Bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, bu Kanunun 281 ve 285 inci maddeleri uyarınca değerleme günü kıymetine irca edilebilir. Ancak senette faiz oranının yazılı olmadığı durumlarda değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınır.”

Ülkemizde yabancı para borsası mevcut olmadığından yabancı para değerlemeleri Maliye Bakanlığınca belirlenecek kurlar üzerinden yapılacaktır. Maliye Bakanlığınca kur tespiti yapılmayan durumlarda TC Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan döviz alış kurları değerlemede dikkate alınacaktır. 

ÖRNEK MUHASEBE KAYITLARI

Örnek: Alıcı Ahmet Akmaz’a 10.000 TL tutarında mal satılmıştır. KDV Peşin tahsil edilmiş olup mal bedeli 3 ay sonra alınacaktır. (KDV Oranı %18)

—————— / ———————

100 KASA                        1.800

120 ALICILAR                10.000

120.001 Ahmet Akmaz

600 YURT İÇİ SATIŞLAR       10.000

391 HESAPLANAN KDV         1.800

Ahmet Akmaz’a yapılan kredili mal satışı.

—————— / ———————

Döviz üzerinden senetsiz alacağa ilişkin Muhasebe Kaydı Örneği:

A işletmesi bayisi B’ye 2.000 ABD Doları karşılığı senetsiz kredili olarak mal satmıştır. Malzemelerden 500 ABD Dolarlık kısmı 10 gün sonra iade edilmiştir. (KDV Oranı %18 olup, KDV’ler peşin tahsil edimekte ve ödenmektedir.) (Satış tarihindeki dolak kuru: 1 ABD Doları: 3.00 TL, iade tarihindeki dolak kuru: 1 ABD Doları=3.10 TL’dir. 31/12/… tarihli dolar kuru 3.40 TL’dir.)

—————— / ———————

120 ALICILAR         6.000

120.005 B Bayisi

2.000×3=6.000 tl

100 KASA                1.080

600 YURT İÇİ SATIŞLAR          6.000

391 HESAPLANAN KDV            1.080

B bayisine dolar üzerinden mal satışı

—————— / ———————

İade işlemine ilişkin muhasebe kaydı

—————— / ———————

610 SATIŞTAN İADELER    1.550

500×3.10 = 1.550 tl

191 İNDİRİLECEK KDV       279

100 KASA                 279

120 ALICILAR       1.550

120.005 B Bayisi  1.550

B bayisinden mal iadesine ilişkin kayıt

—————— / ———————

Dönem sonu değerleme işlemine ilişkin muhasebe kaydı:

120.005 B Bayisi hesabının değerleme öncesi borç bakiyesi: 6.000-1.550= 4.450 tl’dir.

Hesabın dolar olarak bakiyesi: 2.000-500=1.500 $’dır.

Dolar bakiyesine göre hesabın 31.12. kuruna göre değeri: 3.40×1.500= 5.100 TL’dir. 

Bu durumda kayıtlı değer ile döviz kuruna değer arasındaki fark olan 5.100-4.450=650 T kur farkı geliri olarak kayıtlara intikal ettirilecek olup muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir:

—————— / ———————

120 ALICILAR      650

120.005 B Bayisi

646 KAMBİYO KARLARI    650 

Dövizli alacağa ilişkin kur değerlemesi

—————— / ———————

Örnek:  Daha önce senetsiz olarak kredili mal satılan C işletmesi 20.000 TL’lik borcu için 61 gün vadeli 21.000 vadeli senet vermiştir.

——————— / ———————

121 ALACAK SENETLERİ     21.000

121.20.01 C  İşletmesi Senedi

120 ALICILAR             20.000

642 FAİZ GELİRLERİ   1.000

Alacak karşılığı olarak alacak senedi alınması

——————— / ———————

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. İzinsiz yayımlanamaz.