Tarihsel süreçte pek çok isimle vergiler alınmıştır. Verginin konusu, mükellefi, oranı sürekli değişmiştir. Peki, neyin üzerinden vergi alınacağı, kimin, ne kadar vergileneceği, istisna ve muafiyetlerin nasıl belirleneceği konusunda esas alınabilecek kıstaslar var mı? Bu konuda maliye hocası Kenan Bulutoğlu dört temel ilkeden bahsediyor. Kitap eski tarihli, ancak ilkeler eskimez nitelikte.

Neyin, kimin, ne kadar vergileneceği konusunda aşağıdaki ilkeler söz konusu olabilir[1]:

1- Mali verim ilkesi: Vergi gelirlerinin mümkün olan en düşük maliyetle karşılanması.

2- Adalet ilkesi: Kişilerin ödeme gücünü dikkate alarak, yatay ve dikey adaleti gözetecek şekilde vergileme.

3- İktisadi uygunluk ilkesi: Konulacak verginin ekonomik yaşamın gereklerine ve gelişmesine engel olmaması.

4- Siyasi uygunluk ilkesi: Siyasal iktidarın dayandığı güç veya kesimlerin çıkarları ile fazla çatışmayan kaynakları vergilemek.

Yukarıdaki ilkelerden mali verimlilik ve iktisadi uygunluk ilkeleri nispeten teknik boyutlu ilkeler. Tatbiki daha kolay. Adalet ilkesi hassas terazi, çok farklı vergi araç ve yöntemlerine müracaatı gerektiriyor.

Siyasi uygunluk ilkesinin vergilemede temel ilke olarak esas alındığı durumlarda diğer ilkeleri, özellikle de vergilemede adalet ilkesini bir kenara bırakmak gerekecek.

vergidosyasi.com

09.06.2018

Kaynak:

[1] Kenan BULUTOĞLU, Türk Vergi Sistemi Cilt 1, Fakülteler Matbaası, 1978, s. 32.