Vergi Açığı Nedir?

Vergi Açığı/Boşluğu Kavramı: Kanunen belirlenen ve ödenmesi gereken vergilerin ilgili dönemde gönüllü ve zamanında ödenmeyen tutarı vergi açığı (tax gap) olarak isimlendirilir.

Vergi açığı, mükelleflerin vergi mevzuatına tam olarak uyması halinde ödenmesi gereken vergiler olan potansiyel vergi gelirleri toplamı ile tahsil edilen vergiler arasındaki farktır.

Vergi Açığının Kaynağı

Vergi açığı mükellefin hatalı uygulamalarından kaynaklanabileceği gibi, vergi kaçırma veya vergi kaçakçılığı yoluyla da oluşabilir. Bu açıdan vergi açığı; toplanması mümkün olan, ancak mükelleflerin vergi ödevlerini yerine getirmemesi ve idarenin zaafiyeti nedeniyle toplanamayan vergileri ifade eder. Vergi açığı, potansiyel vergi ile gerçekleşen vergi arasındaki vergi kayıp ve kaçaklarına tekabül eder.

Vergi açığı niçin önemli? Vergi kayıp ve kaçaklarının bir neticesi olan vergi açığı nedeniyle bütçeye girmeyen vergi gelirlerinin telafisi için idare iki yöntem kullanmaktadır. Borçlanma veya mevcut mükelleflerden daha fazla vergi alma. Bu durumda, vergi açığının büyümesi dürüst, vergisini tam, düzenli ve zamanında ödeyen mükellefler üzerine binecek yükün artması anlamına gelmektedir. Bu ise, vergi sistemini adaletsiz kılmakta ve vergi sistemine olan güveni azaltmaktadır.

Vergi Açığı Hesaplamaları

Gelişmiş ülke vergi idareleri vergi açığı hesaplamalarına ayrı bir önem vermektedirler. Bunda iki temel amaç var. Birincisi vergi kayıp ve kaçaklarının nedenlerini araştırmak ve çareler aramak. İkincisi ise vergileme konusunda kamuoyu ile şeffaf bilgi paylaşımı.

Aşağıda Birleşik Krallıkta vergi açığı hesaplamaları konusunda sürekli olarak yayımlanan “Vergi Açığı Hesaplamaları” isimli çalışmanın 2018 baskısının linki sunulmuştur.  Raporda, genel olarak ve her bir vergi türü ile ilgili vergi açıkları ve nedenlerine mükellef grupları bazında ayrı ayrı yer verilmektedir.

HMRC-measuring-tax-gaps-2018.pdf erişimi için tıklayın

İngiltere’de (Birleşik Krallık) 2016-2017 vergilendirme dönemi için, mükellef grubu, vergi türü ve vergi kayıp ve kaçağına neden olan fiiller itibariyle vergi açıkları sınıflandırması:

Türkiye’de Vergi Açığı Hesaplamaları

Türkiye’de vergi açığı ile ilgili yapılmış ve yayımlanmış bir hesaplamaya rastlanılmamıştır. Yapılan araştırmada, Türkiye’de konuya ilişkin sadece bir çalıştay yapıldığı bilgisi edinilmiştir.

Çalıştay, “Türkiye’deki Kayıt Dışı Ekonominin ve Vergi Açığının Boyutunun Ölçülmesi Çalıştay”ı adıyla, 26 Mayıs 2015 tarihinde OECD Ankara Çok Taraflı Vergi Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. Çalıştay sonrası vergi açığı konusunda ne tür adımlar atıldığı konusunda kamuoyuna yapılmış bir açıklama yok. Ayrıca söz konusu çalıştay “vergi açığı” ile ilgisi olmasına rağmen, kayıtdışılığın ölçülmesi odaklı bir yaklaşımla gerçekleştirilmiştir. Bu da vergi açığı-kayıtdışı arasındaki kavramsal fark konusunda dahi mesafe alınması gereğine işaret etmesi açısından ayrıca değerlendirilmelidir.

12.06.2018

Güncelleme 28.09.2018

Hasan AYKIN

vergidosyasi.com